หุ้น IPO ก่อนเสนอขายประชาชนผ่านอะไรมาบ้าง

(10 เม.ย. 66) ฝ่ายพัฒนาและส่งเสริมความรู้ตลาดทุน สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) ออกบทความเรื่อง "รู้เรื่องหุ้น : หุ้น IPO ก่อนเสนอขายประชาชนต้องผ่านอะไรมาบ้าง" โดยระบุว่า ปัจจุบันตลาดการลงทุนมีทางเลือกที่หลากหลายสำหรับผู้ลงทุนที่มีความสนใจและการรับความเสี่ยงที่แตกต่างกัน

ซึ่ง "หุ้น" เป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์การลงทุนที่ได้รับความสนใจและเป็นที่รู้จักแพร่หลาย ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะหุ้น มีโอกาสให้ผลตอบแทนสูง ทั้งจากเงินปันผลและส่วนต่างกำไร (capital gain) แต่ก็มาพร้อมกับความเสี่ยงที่สูงด้วยเช่นกัน ตามหลักของ High Risk, High Expected Return เพราะการลงทุนในหุ้นเป็นเรื่องที่ผู้ลงทุนจะเข้าไปร่วมเป็นเจ้าของกิจการ 

ดังนั้นบริษัทที่จะระดมทุนจึงต้องเป็นบริษัทที่มีการบริหารงานที่โปร่งใส ตรวจสอบได้ กรรมการมีความสามารถในการบริหารงาน และมีการเปิดเผยข้อมูลที่ถูกต้อง ครบถ้วน เพื่อให้ผู้ลงทุนใช้ตัดสินใจก่อนลงทุน จึงจะสามารถเสนอขายหุ้นให้ประชาชนทั่วไปได้

รู้หรือไม่ ตลาดหุ้นไทยมีศักยภาพเป็นอันดับต้น ๆ ของอาเซียนเลยทีเดียว

โดยข้อมูล ณ สิ้นเดือนพฤศจิกายน 2565 มีมูลค่าระดมทุนและมูลค่าการซื้อขายต่อวันสูงเป็นอันดับหนึ่งของอาเซียน ด้วยมูลค่าตลาด (Market Capitalization) ที่ 581,063.32 ล้านบาท ขณะที่จำนวนบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ (SET) และตลาด MAI อยู่ที่ 809 บริษัท

โดยในปี 2565 มีการระดมทุนเสนอขายหุ้นครั้งแรกต่อประชาชน (Initial Public Offering: IPO) ไปแล้ว 42 หลักทรัพย์ คิดเป็นมูลค่าเสนอขาย 127,835.82 ล้านบาท

ข้อมูลข้างต้น แสดงให้เห็นว่า ตลาดทุนเป็นแหล่งทุนที่สำคัญ ในด้านหนึ่งเป็นช่องทางให้ผู้ประกอบการ รวมถึง SMEs เข้ามาระดมทุนผ่านตลาดทุนได้อย่างต่อเนื่อง และอีกด้านหนึ่ง ก็เป็นทางเลือกการลงทุนที่หลากหลายสำหรับประชาชน และผู้ลงทุน

ใครมาดูแลคัดกรองบริษัทที่จะขายหุ้นให้เราบ้าง

ก.ล.ต. เป็นผู้ที่มีบทบาทหน้าที่หลักในการพิจารณาอนุญาตให้บริษัทเสนอขายหุ้นต่อประชาชน โดยจะพิจารณาอนุญาตการเสนอขายหุ้น IPO จากเกณฑ์ด้านคุณสมบัติเชิงคุณภาพของระบบบริหารจัดการ เช่น มีโครงสร้างการถือหุ้นที่ชัดเจน กรรมการและผู้บริหารต้องมีความรู้ ไม่มีลักษณะต้องห้าม และมีกรรมการอิสระที่ทำหน้าที่ในฐานะตัวแทนผู้ถือหุ้นรายย่อย งบการเงินเป็นไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินและมีความน่าเชื่อถือ มีระบบควบคุมภายในที่เหมาะสมเพียงพอ

รวมทั้งดูแลให้บริษัทเปิดเผยข้อมูลที่เป็นสาระสำคัญเกี่ยวกับการประกอบธุรกิจอย่างครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็นการบริหารจัดการความเสี่ยง การขับเคลื่อนธุรกิจเพื่อความยั่งยืน การวิเคราะห์งบการเงิน รวมทั้งที่มาของการกำหนดราคาเสนอขาย (ราคา IPO) ในแบบแสดงรายการข้อมูลและหนังสือชี้ชวน

อีกทั้งต้องมีระบบงานที่มั่นใจได้ว่าจะสามารถเปิดเผยข้อมูลตามที่กำหนดได้อย่างต่อเนื่อง เช่น งบการเงิน หรือแบบ 56-1 One report เป็นต้น เพื่อให้ผู้ลงทุนมีข้อมูลที่เพียงพอสำหรับใช้ประกอบการวิเคราะห์และตัดสินใจลงทุน เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือให้ข้อมูลที่เปิดเผยต่อผู้ลงทุน  จึงมีผู้เกี่ยวข้องอีกหลายส่วนที่มีส่วนร่วมในการคัดกรองคุณภาพ

ผู้เกี่ยวข้องคัดกรองคุณภาพประกอบด้วย

• ที่ปรึกษาทางการเงิน คือ ผู้ที่ได้รับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. มีความเป็นอิสระจากบริษัท ทำหน้าที่ให้คำปรึกษา และช่วยเตรียมความพร้อมให้แก่บริษัท เช่น การจัดโครงสร้างธุรกิจหรือการบริหารจัดการให้มีความชัดเจนและโปร่งใส รวมทั้งการจัดเตรียมเอกสารการเปิดเผยข้อมูล และตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลในหนังสือชี้ชวนที่จะเปิดเผยกับประชาชนด้วย
• ผู้สอบบัญชี คือ ผู้สอบบัญชีรับอนุญาตที่ได้รับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. ทำหน้าที่ตรวจสอบและรับรองงบการเงินของบริษัทให้เป็นไปตามมาตรฐานบัญชี เพื่อให้มั่นใจว่า งบการเงินของบริษัทมีความน่าเชื่อถือ
• ผู้ตรวจสอบภายใน คือ ผู้ที่ทำหน้าที่ตรวจสอบระบบการดำเนินงานของบริษัท เพื่อให้มั่นใจว่า บริษัทมีระบบควบคุมภายในที่เหมาะสมและเพียงพอ
• กรรมการตรวจสอบ คือ ผู้ที่จะช่วยตรวจสอบการดำเนินงานบริษัทและให้ความเห็นในเรื่องที่สำคัญ เช่น ความสมเหตุสมผลของการทำรายการกับบุคคลที่เกี่ยวข้อง หรือ ความเพียงพอของระบบควบคุมภายใน เป็นต้น โดยมีการทำงานร่วมกับผู้สอบบัญชีและผู้ตรวจสอบภายในอย่างใกล้ชิด

อย่างไรก็ดี การที่บริษัทผ่านเกณฑ์คุณสมบัติข้างต้นไม่ได้เป็นการการันตีว่า ภายหลังจากระดมทุนแล้ว บริษัทจะมีผลกำไรเสมอไป เนื่องจากความสามารถในการทำกำไรของบริษัทจะมาจากหลายปัจจัย และการดำเนินธุรกิจย่อมมีความเสี่ยง หรือความเชื่อที่ผิด ๆ ที่ว่าถ้าสามารถจองซื้อหุ้น IPO ได้ จะสามารถทำกำไรจากส่วนต่างของราคาซื้อขายเมื่อหุ้นเข้าจดทะเบียนซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ได้อย่างแน่นอน

เพราะการกำหนดราคา IPO เป็นการกำหนดราคาโดยอ้างอิงหลักทฤษฎีทางการเงินหรือจากการสำรวจ demand/supply ก่อนการเสนอขายหุ้น แต่เมื่อเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แล้ว สถานการณ์หรือความต้องการอาจเปลี่ยนแปลงไป การขึ้นลงของราคาหุ้นเป็นผลมาจากหลายปัจจัย ทั้งจากปัจจัยภายในบริษัท รวมถึงสภาพเศรษฐกิจ สภาวะของตลาดทุน ทั้งในและต่างประเทศ

ทั้งนี้ก่อนตัดสินใจลงทุนศึกษาข้อมูลในหนังสือชี้ชวนอย่างละเอียด และติดตามข้อมูลที่เปิดเผยอย่างต่อเนื่อง เพราะเมื่อเวลาและสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป อาจส่งผลกระทบต่อบริษัทแตกต่างกันไป และอย่าลืมกระจายความเสี่ยง โดยการลงทุนในหุ้นหลายอุตสาหกรรม หรือลงทุนในสินทรัพย์หลายประเภท คลิกอ่านเพิ่มเติม ทำความรู้จักข้อมูลสำคัญจาก "หนังสือชี้ชวน"