"กรมที่ดิน" เปิดหลักเกณฑ์การอายัดที่ดิน ใครสามารถทำได้ตรวจสอบด่วน

การอายัดที่ดิน หลายคนคงเคยได้ยินคำนี้ อย่างกรณีล่าสุดปัญหาเรื่องที่ดิน ส.ป.ก. ปักหมุดทับซ้อนกับพื้นที่กรมอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา ทำให้เกิดปัญหาระหว่างสองกระทรวงหลัก คือ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แต่สุดท้ายก็จบลงด้วยดี

กรมที่ดิน มีหน้าที่รับผิดชอบภารกิจตามประมวลกฎหมายที่ดิน -การดำเนินงานออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินให้ราษฎร -ให้บริการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับที่ดิน และอสังหาริมทรัพย์อย่างอื่น - รังวัดออกหนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงในที่ดิน สาธารณประโยชน์และในที่ราชพัสดุ เป็นต้น

• “จำนองที่ดิน” ให้มีผลทางกฎหมาย ไม่เป็นโมฆะ ต้องติดต่อกรมที่ดิน 

การอายัดที่ดิน คืออะไร

• การอายัดที่ดิน คือ การขอให้ระงับการจดทะเบียน หรือ ทำการเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนเกี่ยวกับที่ดินไว้ ในระยะเวลาหนึ่ง โดยจะทำให้ไม่สามารถทำนิติกรรมใดๆ เกี่ยวกับที่ดินได้ ไม่ว่าจะเป็นการซื้อ ขาย จำหน่าย โอน หรือทำให้ที่ดินเปลี่ยนเจ้าของไปในระหว่างที่ที่ดินนั้นถูกอายัด
• การอายัดที่ดินจะไม่รวมถึงสิ่งก่อสร้างที่ปลูกสร้างอยู่บนที่ดินผืนนั้น เช่น บ้าน อาคาร โรงเรือน โดยสิ่งที่โดนอายัดมีเพียงที่ดินเท่านั้น

หลักเกณฑ์การอายัดตามมาตรา 83  แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน

• การยื่นคำขออายัด ผู้ขออายัดต้องยื่นคำขออายัดต่อเจ้าพนักงานที่ดิน ณ สำนักงานที่ดิน ซึ่งที่ดินนั้นตั้งอยู่
• ทรัพย์ที่จะขออายัดได้มีเฉพาะแต่ที่ดินเท่านั้น ส่วนอสังหาริมทรัพย์อื่น เช่น ตึก โรงเรือน ไม่อยู่ในหลักเกณฑ์ที่จะขออายัดได้ การขออายัดที่ดิน แม้ในที่ดินจะมีสิ่งปลูกสร้าง รวมอยู่ด้วย ก็อายัดได้เฉพาะที่ดินเท่านั้น
• ประเด็นที่ขออายัดจะต้องไม่มีการยื่นฟ้องต่อศาล เพราะการขออายัดตามมาตรา 83 แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน เป็นการอายัดเพื่อไปดำเนินการทางศาล หากฟ้องศาลแล้วจะมาขออายัดไม่ได้
• ผู้ขออายัดต้องเป็นผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินที่ขออายัดอันอาจจะฟ้องบังคับ ให้มีการจดทะเบียน หรือให้มีการเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนได้ ผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินหมายถึง ผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินที่ขออายัดโดยตรง เช่น เป็นผู้มี ส่วนได้เสียในฐานะผู้จะซื้อที่ดิน จากเจ้าของที่ดินตามสัญญาจะซื้อขาย เป็นผู้มีสิทธิรับมรดกในที่ดิน เป็นต้น หากเป็นเจ้าหนี้ธรรมดา เช่น เจ้าหนี้ตามสัญญาเงินกู้ จะมาขออายัดไม่ได้
• ผู้ขออายัดนอกจากเป็นผู้มีส่วนได้เสียโดยตรงกับที่ดินแล้ว จะต้องอยู่ในฐานะ อันอาจจะต้องบังคับ ให้มี การจดทะเบียน หรือเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนได้ด้วย เช่น อาจฟ้องให้มีการจดทะเบียนขายที่ดิน เป็นต้น
•  การพิจารณาสั่งรับ หรือไม่รับอายัด เจ้าพนักงานที่ดินมีอำนาจสอบสวนจากหลักฐาน เท่าที่ผู้ขออายัดนำมาแสดง ไม่ต้องสอบสวนเจ้าของที่ดินผู้ถูกอายัด แต่อย่างใด
• เจ้าพนักงานที่ดินจะสั่งรับอายัดได้ ผู้ขออายัดจะต้องมีหลักฐานแสดงว่าตนเป็นผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินที่ขออายัด อันอาจจะฟ้องบังคับให้มีการจดทะเบียน หรือเปลี่ยนแปลงทางทะเบียน จึงจะสั่งรับอายัดได้ หลักฐานในที่นี้ไม่รวมถึงพยานบุคคล
• การรับอายัดมีกำหนด 30  วัน นับแต่วันที่เจ้าพนักงานที่ดินสั่งรับอายัด เมื่อพ้นกำหนดระยะเวลาดังกล่าวการอายัดสิ้นสุดลงทันที และจะขออายัดซ้ำในกรณีเดียวกันอีกไม่ได้
• ในกรณีที่มีผู้มีส่วนได้เสียคัดค้านว่า การอายัดนั้นไม่ชอบด้วยกฎหมาย พนักงานเจ้าหน้าที่มีอำนาจสอบสวนพยานหลักฐานเท่าที่จำเป็น เมื่อเป็นที่เชื่อได้ว่า ได้รับอายัดไว้ โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย พนักงานเจ้าหน้าที่มีอำนาจยกเลิกการอายัดนั้น.