กุญแจสำคัญในการเติบโตของธุรกิจครอบครัวอินเดีย

ธุรกิจครอบครัวเป็นรูปแบบองค์กรธุรกิจที่โดดเด่นทั่วโลก รวมถึงอินเดียที่มีธุรกิจครอบครัวจำนวนมากกว่า 75 เปอร์เซ็นต์ของธุรกิจทั้งหมด คิดเป็นอันดับ 3 ของโลกเลยทีเดียว การเติบโตของอินเดียจึงขึ้นอยู่กับผลการดำเนินงานของธุรกิจครอบครัวอย่างมาก อย่างไรก็ตามความท้าทายที่สำคัญของธุรกิจครอบครัวคือการเปลี่ยนรุ่นของเจ้าของธุรกิจ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะเกิดขึ้นในอีก 5- 7 ปีข้างหน้า โดยคนรุ่นอาวุโสที่เข้ามาทำธุรกิจในช่วงปลายทศวรรษ 1980 ถึงต้นทศวรรษ 1990 จะเกษียณและส่งต่อกิจการให้กับคนรุ่นต่อไป

ทั้งนี้จากการศึกษาชื่อ India: State of the Family Business Report ในช่วงเดือนพฤษภาคม-ตุลาคม ปีค.ศ. 2022 โดยมีกลุ่มตัวอย่างธุรกิจครอบครัว 350 รายจากทั่วอินเดีย ส่วนใหญ่เป็นธุรกิจครอบครัวขนาดกลางและขนาดย่อม ซึ่งมากกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ผู้ก่อตั้งยังคงมีบทบาทสำคัญในธุรกิจ และประมาณ 75 เปอร์เซ็นต์มีประสบการณ์ในการนำสมาชิกรุ่นต่อไปเข้าทำงานในธุรกิจซึ่งตอนนี้กลายเป็นธุรกิจในรุ่นที่ 2 แล้ว ขณะที่รุ่นอาวุโสก็ยังคงมีบทบาทสำคัญและเป็นผู้บริหารต่อไป

เมื่อศึกษาผลการดำเนินงานในปีงบประมาณ ค.ศ. 2021-22 ธุรกิจครอบครัวส่วนใหญ่รายงานผลการดำเนินงานที่มั่นคงหรือดีขึ้น จากเกณฑ์ชี้วัดต่างๆ เช่น ยอดขาย ส่วนแบ่งตลาด ความสามารถในการทำกำไร ผลตอบแทนจากสินทรัพย์ ผลตอบแทนต่อส่วนของผู้ถือหุ้น อัตรากำไรจากการขาย เป็นต้น และยังรายงานความคาดหวังถึงยอดขายที่เพิ่มขึ้นและการนำเทคโนโลยีมาใช้อีกด้วย โดยภาพรวมธุรกิจครอบครัวยังไปได้ดีและส่งผลให้ธุรกิจมีมุมมองที่ดีในปีต่อไปอีกด้วย

อย่างไรก็ตามในแง่ของครอบครัวแล้ว ธุรกิจครอบครัวดูเหมือนจะประสบปัญหาไม่น้อย ซึ่งความท้าทายอันดับต้นๆของครอบครัว ได้แก่ การขาดแผนการสืบทอดและการมีผู้สืบทอดที่ชัดเจน ไม่ระบุตัวและ/หรือเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรถึงบทบาทและความรับผิดชอบของผู้บริหารที่เป็นสมาชิกในครอบครัวทุกคน ขาดกลไกการแก้ไขข้อขัดแย้งภายในธุรกิจครอบครัว ขาดการกำหนดอายุเกษียณสำหรับคนรุ่นอาวุโส ขาดธรรมนูญครอบครัวและแผนงานในการเข้ารับตำแหน่งของผู้นำรุ่นต่อไป

แม้ว่าธุรกิจครอบครัวเหล่านี้จะอยู่ภายใต้ค่านิยมและหลักจรรยาบรรณที่ชัดเจน แต่ดูเหมือนครอบครัวจะไม่ค่อยให้ความสนใจในประเด็นสำคัญต่างๆ เช่น การกำกับดูแลครอบครัวและการวางแผนสืบทอดกิจการ ซึ่งเห็นได้จากการไม่ได้กำหนดระยะเวลาการสืบทอดที่ชัดเจนไว้ แม้ว่าจะมีความตั้งใจที่จะส่งมอบธุรกิจให้กับสมาชิกรุ่นต่อไป แต่ก็ไม่เต็มใจที่จะวางมือเนื่องจากมีความคิดว่าคนรุ่นต่อไปไร้ความสามารถหรือขาดความสนใจในธุรกิจ

ธุรกิจครอบครัวส่วนใหญ่ดูเหมือนจะถือเอาว่าการเป็นผู้นำเท่ากับการครอบครองธุรกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถทางการตลาดซึ่งระบุว่ามีความสำคัญสำหรับการสืบทอดกิจการ มากกว่าความสามารถในการเป็นผู้นำและบริหารบุคลากร วางแผนและดำเนินการ ตลอดจนเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีเสียอีก รวมถึงเป็นที่รู้กันดีว่าธุรกิจครอบครัวดำเนินงานโดยคำนึงถึงเป้าหมายทางธุรกิจ การเพิ่มความมั่งคั่งทางการเงินของครอบครัว และเป้าหมายที่ไม่ใช่ทางธุรกิจซึ่งจะเพิ่มความมั่งคั่งทางสังคมและอารมณ์ของครอบครัว

โดยที่ความขัดแย้งระหว่างเป้าหมายทางธุรกิจกับเป้าหมายที่ไม่ใช่ทางธุรกิจกิจมีแนวโน้มที่จะรุนแรงในกรณีของธุรกิจครอบครัวขนาดเล็ก ซึ่งเผชิญกับความเปราะบางต่อความผันผวนที่เกิดจากปัจจัยภายนอกมากกว่าธุรกิจขนาดใหญ่ นอกจากนี้การศึกษายังเผยว่าธุรกิจครอบครัวมักเผชิญกับปัญหาด้านครอบครัวมากกว่าด้านธุรกิจ โดยมีปัญหาเรื่องการสืบทอดและการกำกับดูแลที่เป็นปัญหาใหญ่และส่งผลกระทบต่อผลการดำเนินงาน

ธุรกิจครอบครัวในอินเดียจึงยังต้องมีการกำกับดูแลด้านครอบครัวให้ดี เพื่อที่จะได้เก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากงธุรกิจได้ดีขึ้น และยังคงสนับสนุนเศรษฐกิจของอินเดียต่อไป อย่างไรก็ตามหากรุ่นอาวุโสไม่อยากวางมือจากธุรกิจ อาจกลายเป็นการผลักไสคนที่มีความสามารถและเป็นอิสระออกไปจากครอบครัว

ทำให้สถาบันการศึกษาหรือบริษัทที่ปรึกษาจำเป็นต้องจัดการสอนหรือฝึกอบรมสมาชิกอาวุโสในครอบครัวให้เห็นความสำคัญของการวางมือจากธุรกิจ เพื่อรักษาธุรกิจครอบครัวที่ตนได้ลงทุนลงแรงเอาไว้มาก เนื่องจากการสืบทอดธุรกิจครอบครัวจะประสบความสำเร็จก็ต่อเมื่อให้ความสำคัญกับพลวัตของครอบครัวอย่างเพียงพอเท่านั้น

ที่มา: Tulsi Jayakumar. 7 March 2023. ‘Family’ in Indian Family Businesses is Key to Growth. The New Indian Express. Available: https://www.newindianexpress.com/opinions/2023/mar/07/family-in-indian-family-businesses-is-key-to-growth-2553735.html

ข้อมูลเพิ่มเติม: www.familybusinessthailand.com

หน้า 17 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 43 ฉบับที่ 3,958 วันที่ 18 - 20 มกราคม พ.ศ. 2567