ไม่ได้สะดุดภูเขา แต่สะดุดหญ้าล้ม

ในการศึกษาเรื่องความยั่งยืนของธุรกิจครอบครัว พบว่ามีสิ่งที่ส่งผลต่อการอยู่รอดของธุรกิจอยู่หลายปัจจัย ซึ่งหนึ่งในปัจจัยสำคัญเหล่านั้นคือการวางแผนสืบทอดกิจการ ที่สามารถทำให้ธุรกิจครอบครัวอาจต้องสะดุดลงหรือประสบความสำเร็จก็ได้ อย่างไรก็ตามการวางแผนสืบทอดกิจการที่ดีไม่ใช่เรื่องง่ายนักและมักพบอุปสรรคที่ท้าทายอยู่มาก

แต่ที่น่าสนใจคืออุปสรรคที่ขัดขวางแผนการสืบทอดกิจการไม่ได้เกี่ยวข้องกับโครงสร้างในองค์กร แต่ส่วนใหญ่มักเกี่ยวข้องกับการสื่อสารและการไม่มุ่งเน้นในสิ่งสำคัญ Steven E. Staugaitis ผู้เชี่ยวชาญแห่ง The Center for Private Company Excellence ได้สรุปอุปสรรค 3 ประการในการวางแผนการสืบทอดครอบครัวเอาไว้ดังนี้

เป้าหมายไม่สอดคล้องกัน ความไม่สอดคล้องกันเกิดขึ้นเมื่อทุกฝ่ายไม่เห็นพ้องกันเกี่ยวกับผลลัพธ์ที่คาดหวัง เช่น คนรุ่นอาวุโสอาจยังไม่พร้อมเต็มที่ในการจะออกไปจากธุรกิจ และรุ่นต่อไปอาจกำลังผลักดันให้พวกเขาออกไป ซึ่งสถานการณ์อาจรุนแรงขึ้นได้หากไม่สามารถทำความเข้าใจหรือรับทราบมุมมองของอีกฝ่ายได้อย่างเต็มที่ คนรุ่นต่อไปรู้หรือไม่ว่ายากแค่ไหนที่คนรุ่นอาวุโสจะเดินออกจากธุรกิจไป และสำคัญแค่ไหนที่คนรุ่นอาวุโสจะมีส่วนร่วมบางอย่างในธุรกิจต่อไป

คนรุ่นอาวุโสรู้หรือไม่ว่าความกังวลที่คนรุ่นต่อไปมีต่อพวกเขานั้นมีมากเกินไปหรือไม่ ทุกฝ่ายได้มีการพูดคุยกันเกี่ยวกับเรื่องนี้หรือไม่ เหตุการณ์เช่นนี้มีให้เห็นอยู่มากมายและด้วยเหตุนี้ กระบวนการสืบทอดจึงอาจมีปัญหาในการเริ่มต้นหรืออาจติดขัดในบางขั้นตอน ดังนั้นหนึ่งในขั้นตอนแรกของกระบวนการเปลี่ยนผ่านในครอบครัวคือการสร้าง road map เพื่อให้ทุกคนในครอบครัวเข้าใจตรงกัน

ขาดการมีส่วนร่วม สถานการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อคนรุ่นอาวุโสพัฒนาแผนการสืบทอดโดยไม่ให้คนรุ่นต่อไปมีส่วนร่วมหรือเมื่อคนรุ่นต่อไปเดินหน้าพัฒนาแผนโดยไม่ให้รุ่นอาวุโสเข้ามาเกี่ยวข้อง ซึ่งทั้ง 2 สถานการณ์จะนำไปสู่ความคับข้องใจและมักจะไปถึงจุดที่ทั้งสองฝ่ายยอมแพ้และหยุดกระบวนการทั้งหมด

รวมถึงความพยายามและความมุ่งมั่นในการพัฒนาแผนการสืบทอดกิจการด้วย และเป็นการยากที่แต่ละฝ่ายจะเข้าใจว่าทำไมอีกฝ่ายถึงไม่เห็นมุมมองของตน นี่คือเหตุผลที่ควรมีการใช้เวลาวางแผนล่วงหน้าอย่างเพียงพอและการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายในระหว่างกระบวนการวางแผนจึงมีความสำคัญมาก

ไม่ได้สร้างธุรกิจเพื่อความสำเร็จในระยะยาว เจ้าของธุรกิจครอบครัวจำนวนมากให้ความสำคัญกับการดำเนินการในแต่ละวันมากเกินไปในการสร้างกลยุทธ์ระยะยาว ดังนั้นเมื่อถึงเวลาต้องพูดเรื่องกลยุทธ์จึงกลายเป็นเหตุการณ์ที่มีการโต้แย้งแทนที่จะเป็นไปตามที่วางแผนไว้แล้ว

ด้วยเหตุนี้ทางเลือกในการสืบทอดและการเปลี่ยนผ่านจึงมีจำกัดมากขึ้นและผลลัพธ์ไม่เป็นไปตามคาดหวัง นำไปสู่ความไม่พอใจและความเสียใจได้ ดังนั้นธุรกิจครอบครัวจึงควรดำเนินการตามกลยุทธ์ระยะยาวอย่างน้อยหนึ่งอย่างในแต่ละปี ทั้งนี้การเปลี่ยนแปลงที่เพิ่มขึ้นในเชิงบวกต่อธุรกิจโดยการทำให้เป็นกระบวนการปกติไม่เพียงแต่จะทำให้บริษัทแข็งแกร่งขึ้นเท่านั้น แต่ยังทำให้บริษัทมีศักยภาพ มากขึ้นและสร้างทางเลือกมากขึ้นเมื่อถึงเวลาที่จะเปลี่ยนผ่านไปยังคนรุ่นต่อไป

ดังนั้นไม่ว่าธุรกิจครอบครัวจะอยู่ในขั้นใด ควรเริ่มมีการพูดคุยเกี่ยวกับการวางแผนสืบทอดกิจการและดำเนินการต่อไปอย่างสม่ำเสมอ การทำเช่นนี้จะช่วยให้แน่ใจว่าอุปสรรคทั่วไปเหล่านี้จะไม่ขัดขวางการสร้างธุรกิจที่แข็งแกร่งซึ่งสร้างขึ้นเพื่อคงอยู่ต่อไปสำหรับคนรุ่นต่อไป

หน้า 14-15 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 41 ฉบับที่ 3,731 วันที่ 14 - 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564