ถ้าบุกยูเครน รัสเซียต้องเจอ "บทลงโทษ" อะไรบ้าง

สำนักข่าววีโอเอ สื่อใหญ่ของสหรัฐอเมริกา รายงานว่า ในช่วงที่ผ่านมา รัฐบาลชาติตะวันตก ทั้งหลายได้ขู่ที่จะดำเนินมาตรการลงโทษต่างๆ ต่อ รัสเซีย กันแล้ว หากเครมลินส่งกองกำลังบุกข้ามพรมแดนไปยัง “ยูเครน” ประเทศเพื่อนบ้านด้านตะวันตกจริง

 

แม้ผู้นำชาติต่างๆ จะไม่ได้ให้รายละเอียดเกี่ยวกับมาตรการลงโทษของตนออกมามากนัก หรือแม้กระทั่งเงื่อนไขที่จะนำมาซึ่งการดำเนินมาตรการต่างๆ แต่สิ่งที่มีการสื่อสารออกมาก็คือ การลงโทษทั้งหลายจะมี “ผลรุนแรง” ต่อรัสเซียมากกว่าที่เคยมีมาอย่างแน่นอน

จากการรวบรวมข้อมูลของวีโอเอ เท่าที่มีการเปิดเผยออกมานั้นชี้ว่า เป้าหมายการลงโทษกรุงมอสโกน่าจะเป็นแนวทางดังต่อไปนี้

 

เทคโนโลยี

ทำเนียบขาวกล่าวไว้ก่อนหน้านี้ว่า กำลังพิจารณามาตรการควบคุมการส่งออกต่อรัสเซีย ซึ่งจะส่งผลให้มีการจำกัดความสามารถของรัสเซียในการจัดซื้อวงจรรวม หรือ integrated circuit (IC) ที่จำเป็นสำหรับภาคการพัฒนาและผลิตเทคโนโลยีมากมาย อาทิ โทรศัพท์สมาร์ทโฟน โทรทัศน์ ระบบอิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้กับเครื่องบิน และเครื่องมือจักรกลต่างๆ

 

หากมีการดำเนินมาตรการจำกัดการส่งออกจริง รัสเซียอาจตกไปอยู่ในกลุ่มประเทศที่เผชิญนโยบายควบคุมการส่งออกเข้มงวดที่สุด เช่นเดียวกับ คิวบา อิหร่าน เกาหลีเหนือ และซีเรีย

 

ในอดีต สหรัฐเคยดำเนินมาตรการคล้ายๆ กันนี้ต่อรัสเซียมาแล้วระหว่างช่วงสงครามเย็น เพื่อจำกัดความสามารถของรัสเซียในการเดินหน้าพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ

ธุรกิจธนาคาร

พันธมิตรชาติตะวันตกได้ดำเนินมาตรการลงโทษทางเศรษฐกิจต่อธนาคารที่รัฐบาลรัสเซียเป็นเจ้าของอยู่แล้วหลังกรุงมอสโกประกาศผนวกคาบสมุทรไครเมียเข้าเป็นส่วนหนึ่งของตนเมื่อปี ค.ศ. 2014 (พ.ศ.2557)

 

แต่ในครั้งนี้ รัฐบาลชาติตะวันตกอาจยกระดับความเข้มข้นของมาตรการที่มีอยู่แล้วให้สูงขึ้นไปอีก ด้วยการเพิ่มชื่อสถาบันการเงินอื่นๆ เช่น ธนาคารเอกชนบางแห่งของรัสเซีย ขณะที่อาจมีการพุ่งเป้าการดำเนินมาตรการนี้ไปยังกองทุนความมั่งคั่งแห่งชาติรัสเซีย (Russian Direct Investment Fund) ที่มีรัฐบาลหนุนหลังอยู่และเป็นหน่วยงานที่ลงทุนในบริษัทชั้นนำต่างๆ ของประเทศอยู่

 

ก๊าซธรรมชาติ

มีรายงานว่า ท่อส่งก๊าซธรรมชาติ นอร์ด สตรีม 2 (Nord Stream 2) ซึ่งเพิ่งสร้างเสร็จเมื่อไม่นานมานี้และเชื่อมต่อรัสเซียกับเยอรมนี คือ หนึ่งในเป้าหมายของการดำเนินมาตรการลงโทษต่อรัสเซีย โดยท่อส่งดังกล่าวยังรอการอนุมัติขั้นสุดท้ายจากเยอรมนีอยู่ และรัฐบาลกรุงเบอร์ลินก็ถูกกดดันอย่างหนักให้ปฏิเสธคำขออนุมัตินี้

 

ทางการเยอรมนีระบุว่า อาจจะพิจารณาไม่อนุมัติท่อนอร์ด สตรีม 2 แต่ความเป็นจริงก็คือ การที่ยุโรปนั้นพึ่งพาพลังงานจากรัสเซียมากพอสมควร นั่นจึงเป็นเหตุผลที่อาจบีบเยอรมนีให้ไม่กล้าทำอย่างที่ว่าได้

ขณะเดียวกัน สหรัฐอเมริกา และสหภาพยุโรป (อียู) ได้ดำเนินมาตรการลงโทษอุตสาหกรรมพลังงานของรัสเซียอยู่แล้ว โดยหนึ่งในบริษัทที่ถูกลงโทษอยู่ก็คือ แก๊ซพรอม (Gazprom) ซึ่งรัฐบาลกรุงมอสโกเป็นเจ้าของอยู่ ดังนั้น การเดินหน้ายกระดับการลงโทษในอนาคตอาจนำมาซึ่งรายละเอียดบทลงโทษที่รุนแรงขึ้นหรือการเพิ่มชื่อบริษัทพลังงานอื่นๆ ของรัสเซียเข้าสู่บัญชีการคว่ำบาตรก็เป็นได้

ระบบ SWIFT

หนึ่งในแผนการของสหรัฐและอียูที่คาดว่า จะมีความหนักหน่วงในการลงโทษรัสเซียมากที่สุด ก็คือ การตัดกรุงมอสโกออกจาก ระบบ SWIFT ซึ่งเป็นระบบการชำระเงินระหว่างประเทศแบบหนึ่งที่ธนาคารทั้งหลายใช้งานอย่างกว้างขวางทั่วโลก

 

หากการลงโทษรอบใหม่มีการขยายผลไปถึงระบบนี้จริง สิ่งที่รัสเซียจะประสบก็คือ การที่จะไม่สามารถทำธุรกรรมทางการเงินข้ามประเทศกับสถาบันการเงินส่วนใหญ่ได้ อันรวมถึง การที่จะไม่สามารถเข้าถึงกำไรจากการผลิตก๊าซและน้ำมันในต่างประเทศด้วย

 

หลังจากที่รัสเซียผนวกคาบสมุทรไครเมีย (เดิมเป็นส่วนหนึ่งของยูเครน) เข้ากับดินแดนรัสเซียในปี ค.ศ. 2014 มีการพิจารณาจะดำเนินมาตรการลงโทษนี้ต่อกรุงมอสโกอยู่ แต่ในที่สุดไม่ได้มีการลงมือเดินหน้าแผนการ  ขณะที่รัสเซียเองก็โต้ว่า การตัดรัสเซียออกจากระบบ SWIFT จะเป็นเหมือนกับการประกาศสงครามระหว่างกัน และนับจากนั้นเป็นต้นมา รัสเซียได้พยายามพัฒนาระบบโอนเงินของตนที่ชื่อว่า SPFS แต่ระบบดังกล่าวไม่ได้รับความนิยมเท่าใด

 

สกุลเงินดอลลาร์

มาตรการลงโทษอีกแบบที่อาจมีการหยิบยกขึ้นมาใช้กับรัสเซียก็คือ การปิดกั้นไม่ให้มอสโกเข้าถึงเงินสกุลดอลลาร์ได้ ซึ่งหากรัสเซียไม่สามารถเข้าถึงระบบการเงินการธนาคารของสหรัฐได้จริง บริษัทสัญชาติรัสเซียทั้งหลายก็จะไม่สามารถทำธุรกรรมต่างๆ ดังปกติได้เลย

 

ทั้งนี้ สหรัฐอาจตัดสินใจดำเนินมาตรการนี้เพียงลำพัง โดยไม่ต้องรอการอนุมัติจากประเทศอื่นๆ ไม่เหมือนกับกรณีระบบ SWIFT โดยประธานาธิบดี โจ ไบเดน กล่าวกับผู้สื่อข่าวว่า สหรัฐกำลังศึกษาทางเลือกนี้อยู่ด้วย

 

พันธบัตร

ในเวลานี้ สหรัฐได้มีคำสั่งห้ามสถาบันการเงินในประเทศซื้อพันธบัตรรัฐบาลรัสเซียจากสถาบันการเงินของรัฐโดยตรงอยู่แล้ว โดยปธน.ไบเดน ลงนามคำสั่งดังกล่าวหลังมีการกล่าวหาว่า รัสเซียเข้ามาแทรกแซงการเลือกตั้งในสหรัฐ และหากจะมีการยกระดับมาตรการนี้ ก็น่าจะเป็นการสั่งห้ามซื้อขายพันธบัตรรัสเซียในตลาดรองต่อไป

 

บุคคลที่เกี่ยวข้อง

โดยปกติ รัฐบาลต่างๆ มักพุ่งเป้าการลงโทษไปยังบุคคลบางกลุ่ม ด้วยการสั่งห้ามการเดินทาง หรือห้ามไม่ให้ถือครองสินทรัพย์ในต่างประเทศ

สำนักข่าว เอพี รายงานโดยอ้างข้อมูลจากสำนักงานควบคุมสินทรัพย์ต่างประเทศ (Office of Foreign Assets Control) ว่า มีชาวรัสเซีย 735 คน ที่ยังคงถูกสหรัฐลงโทษจากกรณีการผนวกคาบสมุทรไครเมีย และในครั้งนี้ รัฐบาลสหรัฐและอังกฤษ ได้ขู่ว่าจะขยายบทลงโทษนี้ไปยังกลุ่มอภิสิทธิ์ชนทั้งหลายของกรุงมอสโก หากรัสเซียบุกยูเครนขึ้นมาจริง ๆ  

 

โดยหนึ่งในบุคคลเป้าหมายที่สมาชิกรัฐสภาสหรัฐชี้ให้รัฐบาลปธน.ไบเดนดำเนินการลงโทษก็คือ อลินา คาบาเอวา อดีตนักกีฬายิมนาสติกลีลาใหม่เจ้าของเหรียญทองโอลิมปิก ซึ่งมีข่าวว่าเป็นแฟนสาวของปธน.ปูติน

นอกจากนี้ ปธน.วลาดิเมียร์ ปูตินผู้นำรัสเซียเอง ก็เป็นหนึ่งในเป้าหมายการดำเนินมาตรการลงโทษของบรรดาสมาชิกรัฐสภาสหรัฐ ซึ่งปธน.ไบเดน ตอบว่า เขาจะพิจารณาข้อเสนอนี้ด้วย

 

ขณะเดียวกัน กรุงมอสโกกล่าวว่า การดำเนินมาตรการใดๆ ต่อปธน.ปูติน จะไม่ส่งผลเสียต่อผู้นำรัสเซียเป็นการส่วนตัวเท่านั้น แต่จะนำมาซึ่งความเสียหายระดับหายนะทางการเมืองเสียมากกว่า

 

ที่มา วีโอเอ