กรมการแพทย์ รับมือสังคมผู้สูงอายุ เร่งพัฒนากิจกรรมบำบัดแบบองค์รวม

แพทย์หญิงอัมพร เบญจพลพิทักษ์ อธิบดีกรมการแพทย์ กล่าวว่าปัจจุบันประเทศไทยได้ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุแบบสมบูรณ์แล้ว จากข้อมูลจากกรมกิจการผู้สูงอายุ เมื่อกลางปี 2567 จากจำนวนประชากรกว่า 66 ล้านคน มีผู้สูงอายุเป็นจำนวนกว่า 13.5 ล้านคน หรือคิดเป็นประมาณร้อยละ 20

ในขณะเดียวกันระบบริการสุขภาพต้องปรับตัวให้ทันต่อสถานการณ์ซึ่งโรงพยาบาลหลาย ๆ แห่งได้ให้บริการส่งเสริม ป้องกัน ดูแล รักษาและฟื้นฟู ในด้านต่าง ๆ และในผู้สูงอายุ เช่น การเปิดคลินิกเฉพาะทางผู้สูงอายุ

ทั้งนี้ แนวคิดในการเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการเป็นผู้สูงอายุที่มีคุณภาพจึงถูกนำมาใช้ซึ่งมองในหลายมิติ เช่น การเตรียมพร้อมด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจ และด้านสุขภาพ โดยเฉพาะด้านสุขภาพซึ่งเป็นปัจจัยพื้นฐานของการมีคุณภาพชีวิตที่ดีในผู้สูงอายุบางรายที่เกิดความเจ็บป่วยทำให้สูญเสียความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวัน

เมื่อผู้สูงอายุสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันได้ด้วยตนเองส่งผลให้มีความรู้สึกภาคภูมิใจในตนเอง และรู้สึกว่า ตนเองไม่เป็นภาระให้กับลูกหลานจึงส่งผลให้คุณภาพชีวิตและสุขภาพทางจิตใจของผู้สูงอายุดีขึ้น

นายแพทย์รัฐดำรง ธรรมโชติ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ จ.ชลบุรี กล่าวว่า กิจกรรมบำบัด (Occupational Therapy) เป็นกระบวนการทางการแพทย์ที่ใช้การทำกิจกรรมเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมสุขภาพและการฟื้นฟูความสามารถในการดำเนินชีวิตประจำวัน

การบำบัดนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยให้บุคคลสามารถทำกิจกรรมที่มีความสำคัญต่อชีวิตของตนเองได้อย่างมีคุณภาพ กิจกรรมบำบัดสามารถใช้ได้กับทุกวัยแต่จะมีความสำคัญโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีความต้องการในการทำกิจกรรมประจำวันเนื่องจากความเสื่อมของร่างกายหรือจากภาวะสุขภาพอื่น ๆ 

ด้านนางสาวภูวนาถ สถานพงษ์ นักกิจกรรมบำบัด กล่าวเพิ่มเติมว่า กิจกรรมบำบัด คือ การดูแลและช่วยเหลือผู้สูงอายุให้สามารถทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพโดยมุ่งเน้นที่การเพิ่มคุณภาพชีวิตและการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุทำกิจกรรมประจำวันด้วยตนเองให้ได้มากที่สุด เช่น การรับประทานอาหาร การแต่งตัว การอาบน้ำและการเคลื่อนไหวหรือการเคลื่อนย้ายร่างกาย

กิจกรรมบำบัดสำหรับผู้สูงอายุเพื่อการคงสภาพความสามารถ มีการฝึกทักษะการเคลื่อนไหวเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ ส่งเสริมการทำกิจกรรมสันทนาการ งานศิลปะ การอ่านหนังสือหรือการเล่นเกมส์เพื่อกระตุ้นสมอง หรือในผู้สูงอายุบางรายที่มีความเสี่ยงสำลักขณะรับประทานอาหาร นักกิจกรรมบำบัดจะมีการประเมิน

การแนะนำประเภทอาหารที่เหมาะสม กระตุ้นกล้ามเนื้อที่ใช้ในการกลืนให้มีประสิทธิภาพ และเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่อาจส่งผลถึงชีวิตได้ นอกจากนี้ยังมีทีมสหสาขาวิชาชีพที่มีความเชี่ยวชาญเข้ามามีบทบาทเพื่อช่วยส่งเสริมความสามารถในการทำกิจกรรมประจำวันของผู้สูงอายุให้มีประสิทธิภาพและเพิ่มคุณภาพ

ทั้งนี้ กิจกรรมบำบัดของโรงพยาบาลสมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ จังหวัดชลบุรี มีอุปกรณ์และเกมส์ที่ใช้ในการฝึกกระตุ้นสมอง ทำงานร่วมกับแพทย์เพื่อกำหนดเป้าหมายการฝึกกิจกรรมบำบัด

ทำงานร่วมกันกับนักโภชนาการเพื่อกำหนดประเภทอาหารให้เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละรายทำงานร่วมกับนักจิตวิทยาเพื่อส่งเสริมการทำงานของสมองและสนับสนุนทางจิตใจและอารมณ์และยังทำงานร่วมกับพยาบาลวิชาชีพเพื่อเฝ้าระวังและสังเกตอาการภาวะแทรกซ้อน

โดยคลินิกกิจกรรมบำบัดเปิดให้บริการแบบทั้งผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน และยังมีสภาพแวดล้อมที่ร่มรื่น เป็นธรรมชาติ ปราศจากมลพิษและสิ่งรบกวน เหมาะแก่การฟื้นฟูสุขภาพทั้งด้านร่างกายและจิตใจ