ชุดตรวจโควิด ATK ทำความเข้าใจผลบวก-ผลลบปลอม

วานนี้ (16 ก.ย. 64)สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เริ่มแจกชุดตรวจ Antigen Test Kit หรือ ATK ให้กับประชาชนกลุ่มเสี่ยงฟรี 8.5 ล้านชิ้น

เพื่อให้ประชาชนสามารถตรวจโควิดด้วยตนเอง โดยแจกคนละ 2 ชุด ห่างกัน 5 วัน ซึ่งล็อต แรกในพื้นที่เสี่ยงก่อน ได้แก่ กทม. - ปริมณฑล

นพ.จเด็จ ธรรมธัชอารี เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) กล่าวว่า วันแรกของการเริ่มแจกชุดตรวจ ATK จำนวน 8.5 ล้านชุด ซึ่งได้วางแผนกระจาย โดยเน้นผ่านหน่วยบริการต่างๆ

 

ทั้งโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ศูนย์บริการสาธารณสุข กทม. โดยให้อาสาสมัครประจำหมู่บ้าน ผู้นำชุมชน หรือองค์กรภาคประชาชนจัดส่งให้กลุ่มเป้าหมายในพื้นที่ กทม.

หรือเมืองใหญ่ๆ อาจมีบางพื้นที่ที่ไม่มีผู้นำชุมชน ไม่มีอาสาสมัครสาธารณสุขรับผิดชอบ จึงมีการเพิ่มช่องทางแก่ประชาชนให้สามารถรับ ATK ที่คลินิกชุมชนอบอุ่น หรือร้านยา ที่เข้าร่วมโครงการด้วย

โดยขอรับผ่านแอปฯ "เป๋าตัง" ที่เมนู ชุดตรวจ ATK ฟรี หลังจากทำแบบประเมินความเสี่ยง หากผลพบว่าเป็นประชาชนกลุ่มเสี่ยง ก็ค้นหาหน่วยบริการ พร้อมกับโทรไปล่วงหน้าเพื่อติดต่อขอรับได้เลย

ตรวจโควิดด้วย ATK เกิดผลบวกปลอม – ผลลบปลอม จากปัจจัยอะไร

ผลบวกปลอม

ไม่ติดเชื้อ ไม่มีเชื้อไวรัสตัวนี้ แต่ให้ผลออกมาเป็นบวก ซึ่งอาจเกิด

1.จากการปนเปื้อนจากพื้นที่ทำการทดสอบอุปกรณ์ที่ใช้

2.การติดเชื้อไวรัสหรือจุลชีพอื่นๆ

3.ดำเนินการตามขั้นตอนวิธีทดสอบไม่ถูกต้อง เช่น อ่านผลเกินเวลากำหนด

4.สภาพสิ่งส่งตรวจไม่เหมาะสม

ผลลบปลอม

กรณีนี้สำคัญมากเพราะนั้นหมายถึง เป็น ผู้ติดเชื้อ แต่ให้ผลการทดสอบเป็น ลบ ซึ่งกรณีนี้มีปัจจัย คือ

1.เพิ่งติดเชื้อในระยะแรกมีปริมาณไวรัสต่ำ

2.การเก็บสิ่งส่งตรวจไม่ถูกต้อง

3.ดำเนินการตามขั้นตอนวิธีทดสอบไม่ถูกต้อง เช่น ไม่อ่านผลในช่วงเวลาที่กำหนด ปริมาณตัวอย่างที่หยดไม่เป็นไปตามที่กำหนด

ส่วนกรณีที่บางคนตรวจวิธี RT-PCR ครั้งแรกเป็นบวก แล้วเมื่อตรวจครั้งถัดมาอาจเป็นลบ ก็มีความเป็นไปได้ เนื่องจากช่วงที่ไปตรวจครั้งแรกที่เป็นบวก อาจเป็นระยะท้ายของการติดเชื้อแล้ว ก็มีความเป็นไปได้ที่เมื่อตรวจซ้ำผลจะออกมาเป็นลบ

เมื่อไหร่ที่ควรตรวจ ATK

• เพิ่งได้รับเชื้อ จะตรวจไม่พบในชุดตรวจ ATK
• หลังรับเชื้อ 3-5 วัน ตรวจพบเชื้อจากการตรวจ ATKแต่ในบางรายก็อาจจะยังไม่พบเชื้อ ต้องทำการตรวจซ้ำ
• หลังรับเชื้อ 5-14 วัน  ตรวจพบเชื้อจากการตรวจ ATK
• หากหายป่วยแล้ว จะตรวจไม่พบในชุดตรวจ ATK

วิธีใช้ชุดตรวจ ATK

ในชุดตรวจจะมีตลับทดสอบ หลอดใส่น้ำยา ฝาหลอดหยด ไม้ swab เอกสารกำกับชุดตรวจ มีวิธีใช้ดังนี้

• แหย่ไม้ swab เข้าไปในโพรงจมูก หมุนวนอย่างน้อย 5 รอบ
• จุ่มไม้ swab ลงหลอดใส่น้ำยา หมุนและบีบประมาณ 5 รอบ นำไม้ swab ออก ปิดด้วยฝาหลอดหยด แล้วหยดน้ำยาลงในตลับทดสอบตรงจุดที่กำหนด รอประมาณ 15 นาที

สังเกตตรงแถบ T และ C

- หากมีเส้นปรากฏทั้งสองแถบ คือผลเป็นบวก (ติดเชื้อ)

- หากมีเส้นปรากฏที่แถบ C อย่างเดียว คือผลเป็นลบ (ไม่ติดเชื้อ)

- หากไม่มีเส้นปรากฏที่แถบ C และ/หรือ ไม่ปรากฏแถบเส้นใดๆ เลย อาจเกิดการผิดพลาดระหว่างการทดสอบ ผลการตรวจใช้ไม่ได้

อย่าลืมนำอุปกรณ์ที่ใช้ปแล้วทั้งหมดไปทิ้งโดยแยกใส่ถุงปิดให้มิดชิด

หากมีผลเป็นบวก (ติดเชื้อ) อาจต้องรายงานผล โดยการถ่ายรูปผลการทดสอบ พร้อมระบุตัวตนและวันที่ทดสอบ รายงานผลกับหน่วยบริการสุขภาพ และอาจมีการตรวจด้วยวิธี RT-PCR เพื่อยืนยันผลตรวจอีกครั้ง

คำแนะนำจากแพทย์

ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดโควิดและมีอาการเล็กน้อย หากผลตรวจไม่พบเชื้อ ให้ตรวจซ้ำ 3-5 วันถัดมา ระหว่างนี้ให้แยกกักตัว

หากมีอาการรุนแรง ควรไปสถานพยาบาลเพื่อตรวจหาเชื้อด้วยวิธีมาตรฐานซ้ำอีกครั้ง