วางแผนสืบทอดธุรกิจครอบครัว ต้องรู้อะไรบ้าง

การวางแผนการสืบทอดกิจการเป็นเรื่องสำคัญของความยั่งยืนและความต่อเนื่องของธุรกิจครอบครัว แต่กลับเป็นปัญหาท้าทายที่หลายครอบครัวยังคงเผชิญอยู่ การวางแผนการสืบทอดกิจการมีความสำคัญมากกว่าแค่การระบุชื่อผู้สืบทอดเท่านั้นเป็นเรื่องเชิงกลยุทธ์และเกี่ยวข้องกับอารมณ์ องค์ประกอบสำคัญของการวางแผนการสืบทอดกิจการที่สำคัญนั้นมีหลายประการ ดังนี้

การระบุผู้สืบทอดที่มีศักยภาพ ซึ่งหมายถึงการประเมินสมาชิกในครอบครัวหรือพนักงานคนสำคัญ เพื่อดูว่าใครมีทักษะ ประสบการณ์ และความสนใจที่แท้จริงในการนำพาธุรกิจ เมื่อระบุผู้สืบทอดได้แล้ว การฝึกอบรมและพัฒนาก็จะมีความสำคัญมาก ทั้งการให้ความรู้และการให้คำปรึกษาที่จำเป็นถือเป็นสิ่งสำคัญในการเตรียมผู้นำในอนาคตให้พร้อมสำหรับความซับซ้อนของโลกธุรกิจ

การมีช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านที่ชัดเจนและเป็นจริง เป็นอีกปัจจัยสำคัญของการวางแผนการสืบทอดกิจการที่มีประสิทธิภาพ ไทม์ไลน์ที่กำหนดขึ้นจะช่วยป้องกันการเปลี่ยนแปลงที่ฉับพลันซึ่งอาจทำให้ธุรกิจไม่เสถียร เนื่องจากมีการวางแผนล่วงหน้าและการเตรียมความพร้อมอย่างค่อยเป็นค่อยไป นอกจากนี้การกำหนดบทบาทและความรับผิดชอบสำหรับทั้งผู้นำปัจจุบันและอนาคตจะช่วยให้การเปลี่ยนผ่านราบรื่น ลดความสับสนและการทับซ้อนของหน้าที่ความรับผิดชอบ อีกทั้งยังช่วยให้ผู้นำในอนาคตพัฒนาทักษะที่เหมาะสมเพื่อรองรับความต้องการในอนาคตของธุรกิจด้วย

การจัดการด้านกฎหมายและการเงินในช่วงเปลี่ยนผ่าน เช่น การโอนกรรมสิทธิ์ ผลกระทบทางภาษี และการวางแผนมรดก เป็นสิ่งสำคัญเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหากฎหมายและการเงินในอนาคต ตลอดกระบวนการนี้การสื่อสารอย่างเปิดเผยและโปร่งใสกับสมาชิกครอบครัวและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดเป็นสิ่งสำคัญ การสื่อสารที่ชัดเจนจะช่วยจัดการความคาดหวังและลดความเสี่ยงของความขัดแย้งได้เป็นอย่างดี

การวางแผนสำรองสำหรับเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด เช่น การเจ็บป่วยหรือการเสียชีวิตกะทันหันของผู้นำปัจจุบัน จะช่วยให้ธุรกิจสามารถดำเนินต่อไปได้อย่างราบรื่นไม่ว่าจะเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันใดๆ

สำหรับความท้าทายในการวางแผนการสืบทอดกิจการที่เป็นภารกิจซับซ้อนและเต็มไปด้วยอารมณ์ความรู้สึก แม้การวางแผนสืบทอดกิจการจะมีความสำคัญ แต่ก็เป็นเรื่องที่ยากมากเช่นกัน ซึ่งอุปสรรคสำคัญหลักๆ ได้แก่

ปัจจัยทางอารมณ์ความรู้สึก ความสัมพันธ์ในครอบครัวและความสัมพันธ์ส่วนบุคคลมักทำให้การตัดสินใจที่ควรจะเป็นกลางและเป็นไปตามความเหมาะสมถูกเบี่ยงเบนไปเนื่องจากความรู้สึกส่วนตัว ซึ่งกระบวนการนี้อาจกระตุ้นอารมณ์ความรู้สึกที่อยู่ลึกในใจของบุคคล จนนำไปสู่ความขัดแย้งและความไม่เห็นพ้องกันในที่สุด

ความยากในการวางมือของผู้ก่อตั้งและผู้นำปัจจุบัน เนื่องจากผู้ก่อตั้งและผู้นำปัจจุบันมักมีความผูกพันกับธุรกิจ จึงทำให้ยากที่จะวางมือ นอกจากนี้ยังมีความกลัวเกี่ยวกับการเกษียณและความกังวลเกี่ยวกับความสามารถของผู้สืบทอด ซึ่งอาจขัดขวางกระบวนการเปลี่ยนผ่านได้ขาดผู้สืบทอดที่มีความเหมาะสม ไม่ใช่สมาชิกทุกคนในครอบครัวที่มีความสนใจหรือความสามารถในการเข้ามาดูแลธุรกิจ จึงอาจทำให้ขาดผู้นำที่พร้อมจะเข้ามาบริหารงาน

การรักษาความยุติธรรมและความเสมอภาคระหว่างสมาชิกในครอบครัว โดยเฉพาะเมื่อบางคนมีส่วนร่วมในธุรกิจและบางคนไม่มี เป็นเรื่องที่ต้องจัดการอย่างละเอียดอ่อน สิ่งสำคัญคือการหลีกเลี่ยงข้อพิพาทเรื่องมรดกและควรทำให้ทุกฝ่ายรู้สึกว่าได้รับการปฏิบัติอย่างเป็นธรรม

ความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนในครอบครัว ทำให้การวางแผนสืบทอดกิจการยากขึ้น เนื่องจากความแตกต่างในเรื่องวิสัยทัศน์ ค่านิยม และความสนใจของสมาชิกในครอบครัวอาจนำไปสู่ความขัดแย้งรุนแรง รวมถึงการไม่ยอมรับการเปลี่ยนแปลงของพนักงานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่ภักดีต่อผู้นำปัจจุบัน ก็อาจส่งผลกระทบต่อขวัญกำลังใจและประสิทธิภาพในการทำงานในช่วงการเปลี่ยนผ่านเช่นกัน

การวางแผนที่ไม่ดีพอ ธุรกิจครอบครัวหลายแห่งขาดการวางแผนอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับการสืบทอดกิจการ ซึ่งอาจนำไปสู่วิกฤติหากจำเป็นต้องมีการเปลี่ยนแปลงอย่างกะทันหัน ทำให้อนาคตของธุรกิจตกอยู่ในความเสี่ยง

ดังนั้นจะเห็นได้ว่าการวางแผนการสืบทอดกิจการเป็นสิ่งจำเป็นต่อความยั่งยืนของธุรกิจครอบครัว การจัดการกับความท้าทายที่เกิดขึ้นจึงต้องการการวางแผนอย่างละเอียดถี่ถ้วน การสื่อสารที่ชัดเจน และบ่อยครั้งต้องอาศัยคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญภายนอกเพื่อช่วยให้สามารถจัดการกับความรู้สึกที่หลากหลายและซับซ้อนที่เกิดขึ้นในสถานการณ์ต่างๆ ได้

ที่มา: Paul Andrews. The Intricacies Of Succession Planning In Family Businesses.  Retrieved 24 June 2024 From: https://www.familybusinessunited.com/post/the-intricacies-of-succession-planning-in-family-businesses

ข้อมูลเพิ่มเติม: http://www.famz.co.th

หน้า 17 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 44 ฉบับที่ 4,010 วันที่ 18 - 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2567