12 ฉากทัศน์ 10 จุดเปราะบาง การเมืองโลก 2024

วันนี้ (26 มกราคม 2567) ที่รัฐภา ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติ บำรุงสุข นักวิชาการด้านความมั่นคง การเมืองระหว่างประเทศ กล่าวในงานเสวนา “ทิศทางประเทศไทยในพลวัตโลก” จัดโดยคณะกรรมาธิการต่างประเทศ สภาผู้แทนราษฎร ว่า ปัจจุบันสถานการณ์ของโลกที่เห็นมี 12 ภาพ หนึ่ง สงครามเย็นครั้งใหม่ หรือ สงครามเย็นในศตวรรษที่ 21 

12 ฉากทัศน์การเมืองโลก 

สอง แม้จะไม่ใช่การแข่งขันทางมิติอุดมการณ์แบบเก่า แต่รูปการณ์ของการแข่งขันของประเทศมหาอำนาจใหญ่มีความชัดเจน และการแข่งขันนี้ส่งผลต่อปัจจัยทางภูมิรัฐศาสตร์ของการเมืองโลกและการเมืองในทุกภูมิภาค สาม คู่ขัดแย้งไม่ต่างจากสงครามเย็นในศตวรรษที่ 20 ยังเป็นปัญหาระหว่างค่ายตะวันตกกับค่ายตะวันออก 

สี่ ค่ายตะวันออกมีการเปลี่ยนสถานะเดิม จากที่รัสเซียเป็นผู้นำหลัก จีนเป็นผู้นำรอง วันนี้ในการแข่งขันเกิดการสลับข้าง จีนเป็นหลัก รัสเซียเป็นรอง ห้า ฝ่ายขวาในโลกตะวันตก ไม่ใช่ขวาแบบเก่า แต่เป็น ขวาประชานิยม (Right wing populism) เปลี่ยนจุดยืนไปสนับสนุนรัสเซีย หรือโดยนัยยะคือการสิ้นสุดของความกลัวในโลกต่างจากสงครามเดิม เพราะฝ่ายขวาเดิมในค่ายตะวันตกจะต่อต้านคอมมิวนิสต์ และต่อต้านรัสเซีย

หก การแข่งขันของรัฐมหาอำนาจ เกิดในทุกมิติ การเมือง การทูต เศรษฐกิจ สังคม การทหาร เทคโนโลยี และข่าวสาร ครอบคลุมชีวิตสังคม และชีวิตของผู้คนในทุกเรื่อง เจ็ด การแข่งขันจะทำให้เกิดการลากเส้นแบ่งทางภูมิรัฐศาสตร์ใหม่ในทุกภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 

แปด การขยายตัวของการแข่งขันการเมือง การทหาร จะนำไปสู่การสร้างระบบพันธมิตรทางความมั่นคงในระดับภูมิภาค วันนี้ต้องยอมรับว่า BRI เป็นรูปแบบของการสร้างพันธมิตรทางด้านความมั่นคงแบบหนึ่ง เก้า การแข่งขันจะทำให้รัฐมหาอำนาจหันกลับไปสู่การแข่งขันสะสมอาวุธ ตัวอย่างรัฐในยุโรปขยายเรื่องการทหาร และตามมาด้วยความแวดระแวงทางการเมือง ปัญหาสำคัญ คือ ทำให้เกิดความเสี่ยงที่จะนำไปสู่ภาวะสงคราม 

สิบ ผลพวงดังกล่าวจะทำให้สังคมภายในทุกสังคม เกิดความแตกแยก เป็นผลจากความเห็นต่าง ของปัญหาในเวทีโลก สิบเอ็ด วิกฤตหรือปัญหาที่มีผลสืบเนื่องจากการแข่งขันนี้ นำความรุนแรงและมีผลกระทบลงมาถึงทุกสังคมลงมาถึงแม้กระทั่งถึงตัวบุคคล เช่น ผลสืบเนื่องจากสงครามในยูเครน ในกาซ่า หรือ ในทะเลแดง 

“วันนี้ ตัวอย่างปัญหาในทะเลแดง ทำให้ราคาสินค้าขึ้นอันเป็นผลจากการเปลี่ยนเส้นทางขนส่งทางทะเล”ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าว 

สิบสอง ทั้งหมดที่เห็น รออย่างเดียวเพียงเงื่อนเวลา โลกเพิ่งก้าวเข้าสู่ภาวะสงครามเย็นครั้งใหม่ การแข่งขันในอนาคตจะทวีความเข้มข้นขึ้นเรื่อย ๆ และจะเกิดความขัดแย้งมากขึ้นในอนาคต คำถาม สงครามยูเครนอาจจะเหมือนกับสงครามเกาหลีในปี 1950 แปลว่า หลังจากสงครามยูเครน โลกจะเข้าสู่ความตึงเครียดที่ชัดเจน 

“ปัญหาในมุมหนึ่งที่น่ากังวล คือ หรือว่าสงครามยูเครน คือ สงครามกลางเมืองสเปนปี 1936 แปลว่า เพราะออีก 3 ปี หลังจากปี 1936 โลกเข้าสู่สงครามใหญ่ อันเป็นผลมาจากการเปิดสงครามของกองทัพเยอรมนีในการบุกโจมตีโปแลนด์ ปี 1939”ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าว

ซุปเปอร์อิเล็คชั่นเยียร์

ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวว่า ในภาพรวม 12 ภาพ คำถาม คือ กจุดเปราะบางมี 10 ประเด็น หนึ่ง ปีนี้ ความน่าสนใจใหญ่ที่สุด ปีนี้เรียกว่า ซุปเปอร์อีเล็คชั่นเยียร์ เป็นการเลือกตั้งใหญ่ที่สุดของการเมืองโล

• เดือนมกราคม เราเห็นที่ไต้หวันแล้ว ผลการเลือกตั้งเป็นคำตอบ ความสัมพันธ์ของช่องแคบไต้หวันไม่เหมือนเดิม ชัยชนะของพรรครัฐบาลในรอบที่สามจะสร้างให้เห็นสถานการณ์ในรูปแบบหนึ่ง 
• เดือนมีนาคม เราจะเห็นการเลือกตั้งในรัสเซียและในยูเครน คงไม่มีเหตุผลที่ปูตินจะไม่ชนะ ขณะเดียวกันเซเรนสกี้คงชนะในยูเครน 
• เดือนเมษายน การเลือกตั้งน่าจะเกิดขึ้นในอินเดีย วันนี้พรรคฝ่ายค้านไม่มีสภาวะเหลือแล้ว 
• เดือนพฤษภาคม-มิถุนายน ถ้าไม่ผิดคิว สหภาพยุโรปจะเลือกตั้ง คำถามใหญ่มาก ทีมของสหภาพยุโรปจะเป็นทีมใหม่หรือไม่ เพราะจะมีผลโดยตรงกับปัญหาสงครามในยูเครน 
• เดือนกันยายน ออสเตรียเลือกตั้ง น่าสนใจเพราะในปี 2023 การชนะของพรรคปีกขวาในเนเธอร์แลนด์ เป็นผลพวงโดยตรงจากภาพในวันที่ 7 ตุลาคม 66 ที่เกิดการโจมตีอิสราเอล ผลทำให้กระแสคนในสังคมในเนเธอร์แลนด์เทเสียงให้พรรคปีกขวาจัด มีโอกาสที่พรรคปีกขวาจัดจะชนะในออสเตรีย จะอิมเพคใหญ่กับการเมืองในเยอรมนีและฝรั่งเศสที่เป็นเสาหลักของสหภาพยุโรป 
• เดือนพฤศจิกายน จะเป็นการเลือกตั้งที่ใหญ่ที่สุด ตกลงเป็นการเลือกตั้งอเมริกาหรือเป็นการเลือกตั้งของโลก ถ้าแนวโน้มยังเดินแบบนี้ ความน่าปวดหัว เราจะเป็นชายที่ชื่อทรัมป์กลับมาเป็นประธานาธิบดีและจะเป็นปัจจัยแห่งความผันผวนอีกปัจจัยหนึ่งของโลก โดยเฉพาะปัญหาสงครามในรัสเซียและยูเครน ในกาซ่า และในสถานการณ์ในช่องแคบไต้หวัน 
• เดือนธันวาคม จะเป็นการเลือกตั้งในอังกฤษ 

สงครามกาซ่า+ทะเลแดง

ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวว่า สอง หลังจากวันที่ 24 กุมภาพันธ์จะก้าวเข้าสู่ปีที่สามของสงครามยูเครน คำถามจะจบอย่างไร ถ้าตะวันตก หรือ สหภาพยุโรปไม่มีแรงพอ การรบในยูเครนจะประสบปัญหาใหญ่ การใช้กระสุนในสงครามยูเครนหลักแสนถึงหลักล้านนัด อัตราการยิงปืนใหญ่ในยูเครน รัสเซียยิงกระสุนใหญ่ที่สุด 50,000-60,000 นัดต่อวัน ยูเครนใช้ประมาณ 5,000 นัดต่อวัน ยูเครนยิง 1 เดือน อุตสาหกรรมกระสุนในอเมริกาปิด ไม่สามารถที่จะซับพอร์ตได้

“สาม สงครามในกาซ่า วันนี้ไม่ใช่สงครามในกาซ่า แต่เป็นกาซ่า + ทะเลแดง จะเป็นโจทย์อีกชุด ถ้าสงครามในทะเลแดงขยายตัว การขนส่งทางทะเลจะกระทบใหญ่ ค่าครองชีพจะหวนกลับมาเป็นปัญหาใหญ่  และถ้ายกระดับขึ้นได้จะกระทบกับปัญหาน้ำมัน เราจะกลับเข้าสู่ภาวะวิกฤตปัญหาอีกครั้งส่วนจะยกระดับเป็นสงครามอาหรับ-อิสราเอลหรือไม่ ต้องดูอิหร่าน”ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวและว่า

สี่ ตกลงการทดลองยิงขีปนาวุธของเกาหลีเหนือจะพัฒนาไปอย่างไร วันนี้คนฮอกไกโดจะไลน์ทุกคน เพื่อรับทราบสัญญาณเตือนภัย เมื่อเกิดการทดลองยิงขีปนาวุธ แปลว่า ความเปราะบางในคาบสมุทรเกาหลีเป็นประเด็นสำคัญ ห้า ช่องแคบไต้หวันเป็นประเด็นใหญ่ คำถามคือสงครามจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ ไม่ได้ถามว่าจะเกิดขึ้นหรือไม่ ในวงนักวิชาการด้านความมั่นคงประเมินความพร้อมรบอยู่ที่ปี 2027 เว้นแต่เกิดสถานการณ์พลิกผัน 

หก ปัญหาในทะเลจีนใต้เปราะบาง การกระทบกระทั่งของฟิลิปปินส์กับเรือของจีนต้องตามดู ขณะเดียวกันก็เห็นการเข้ามาขอวเรือรบทุกฝ่าย ในอีกไม่กี่ปี แม้กระทั้งกองเรือรบของยุโรป เจ็ด ปัญหาที่เกิดขึ้นจะนำไปสู่การใช้อาวุธนิวเคลียร์ หรือ จะเกิดสงครามนิวเคลียร์ที่ยูเครนหรือไม่ หรือแม้กระทั่งในตะวันออกกลาง 

แปด สงครามในพื้นที่ชายขอบ ในเมียนมาร์ ซูดาน วันนี้เยเมนสงครามกลางเมืองสงบ แต่คำถามในปี 2024 จะหวนคืนสู่สงครามกลางเมืองอีกครั้งหรือไม่ เก้า สงครามที่เรียกว่า non stage war fair ยังเป็นโจทย์สำคัญ หรือนัยยะคือ หลังจากนี้เราจะเห็นคลื่นของการก่อการร้ายตามาหรือไม่ และ สิบ ตกลงปี 2024 จะเกิดปัจจัยที่คาดเดาอะไรไม่ได้ตรงไหนหรือไม่ 

“2022 เราไม่คิดว่า รัสเซียจะบุกยูเครน 2023 เราไม่เชื่อว่าฮามาสจะเปิดการโจมตีอิสราเอล คำถามคือ อะไรคือเซอร์ไพร์สของปี 2024”ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวทิ้งท้าย