5 เรื่องต้องรู้ “ภาวะสงคราม” หลังกลุ่มฮามาสเปิดฉากโจมตีอิสราเอลครั้งใหญ่

วันที่เริ่มต้นด้วยเสียงไซเรนหลังการโจมตีทางอากาศได้ดังในตอนเช้าตรู่ (7 ตุลาคม 2566) กลายเป็นการโจมตีที่น่ากลัวที่สุดครั้งหนึ่งในรอบ 75 ปี คนร้ายจากกลุ่มติดอาวุธฮามาสในปาเลสไตน์ที่ควบคุมฉนวนกาซาและมีประชากรหนาแน่น สังหารผู้คนไปหลายร้อยคนและบาดเจ็บอีกหลายร้อยคน

ล่าสุด กองกำลังป้องกันประเทศอิสราเอล กล่าวว่า ชาวอิสราเอลที่ถูกสังหารนับตั้งแต่กลุ่มฮามาสเปิดฉากการโจมตีเมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา เพิ่มขึ้นเป็น 350 คน ขณะที่มีทหารราว 26 นายถูกสังหารในการโจมตีครั้งนี้ เเละกลุ่มฮามาสได้จับตัวประกันและเชลยศึก

ทั้งหมดกระตุ้นให้ นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ของอิสราเอล ประกาศว่าประเทศนี้อยู่ใน "ภาวะสงคราม" และการระดมยิงโจมตีทางอากาศตอบโต้ของอิสราเอลต่อฉนวนกาซา ซึ่งได้คร่าชีวิตชาว ปาเลสไตน์อย่างน้อย 256 คนถูกสังหารในช่วง 24 ชั่วโมงที่ผ่านมา ได้รับบาดเจ็บอีก 1,788 คน ตามการแถลงการกระทรวงสาธารณสุขปาเลสไตน์ในฉนวนกาซา

ส่วนประเทศไทย นายปานปรีย์ พหิทธานุกร รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ แถลงว่า สถานทูตฯ และฝ่ายแรงงาน ได้รับทราบรายงาน เกี่ยวกับแรงงานไทย พบว่า มีผู้ได้รับบาดเจ็บ 8 คน รอการช่วยเหลือจากกองทัพ 3 คน และเข้ารักษาตัวที่ รพ. Soroka แล้ว 5 คน มีผู้เสียชีวิต 1 คน และถูกจับ 11 คน ซึ่งไม่ได้มีแค่แรงงานไทยแต่ยังมีคนอิสราเอลด้วยที่ถูกจับไปเป็นตัวประกัน

ความขัดแย้งเข้าสู่วันที่ 2 (8 ตุลาคม 2566) กองกำลังป้องกันประเทศอิสราเอล (IDF) ริชาร์ด เฮชท์ โฆษกนานาชาติของ IDF กล่าวว่า จุดที่ต้องโฟกัสคือการควบคุมฉนวนกาซา โดยจะโจมตีเป้าหมายด้านโครงสร้างพื้นฐานทางทหารเเละเป้าหมายของกลุ่มฮามาสทั้งหมด  ขณะเดียวกันปืนใหญ่ของกองกำลังป้องกันประเทศอิสราเอล (IDF) กำลังโจมตีพื้นที่ในเลบานอนเพื่อตอบสนองต่อการยิงจากเลบานอนเข้าสู่อิสราเอล

สำหรับเลบานอนและอิสราเอลถือเป็นความขัดแย้ง แต่การสู้รบระหว่างทั้งสองเกิดขึ้นเป็นส่วนใหญ่นับตั้งแต่ความขัดแย้งในปี 2006 มีการโจมตีด้วยจรวดขนาดเล็กหลายครั้งจากเลบานอนในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการโจมตีตอบโต้จากอิสราเอล

เรื่องหนึ่งที่สำคัญคือ ยังไม่ทราบชะตากรรมของตัวประกันหลายคน รวมถึงทหารอิสราเอลที่กลุ่มฮามาสอ้างว่าจับได้ เเละนี่คือสิ่งที่รู้จนถึงตอนนี้

ความตึงเครียดระหว่างอิสราเอลและปาเลสไตน์

เกิดขึ้นตั้งแต่ก่อนการก่อตั้งประเทศในปี 1948 ผู้คนหลายพันคนจากทั้งสองฝ่ายถูกสังหาร และอีกหลายคนได้รับบาดเจ็บจากความขัดแย้งที่คุกรุ่นยาวนานในช่วงสองสามทศวรรษที่ผ่านมา

ความรุนแรงทวีความรุนแรงมากขึ้นในปีนี้ จำนวนชาวปาเลสไตน์ ทั้งกลุ่มติดอาวุธและพลเรือนที่ถูกสังหารในเขตเวสต์แบงก์โดยกองกำลังอิสราเอล มีจำนวนสูงสุดในรอบเกือบสองทศวรรษ เช่นเดียวกับชาวอิสราเอลและชาวต่างชาติ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพลเรือน เสียชีวิตจากการโจมตีของชาวปาเลสไตน์

อิสราเอลและฮามาสมีส่วนเกี่ยวข้องในการสู้รบนับตั้งแต่เหตุการณ์อินติฟาดาของชาวปาเลสไตน์ครั้งแรกในปี 1987 หรือการลุกฮือต่อต้านการยึดครองฉนวนกาซาและเวสต์แบงก์ของอิสราเอล

อิสราเอลยึดฉนวนกาซาจากอียิปต์ในสงครามปี 1967 จากนั้นถอนตัวออกไปในปี 2005 ดินแดนดังกล่าวซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของชาวปาเลสไตน์ราว 2 ล้านคน ตกอยู่ภายใต้การควบคุมของกลุ่มฮามาสในปี 2007 หลังจากที่กลุ่มฮามาสยึดอำนาจควบคุมฉนวนกาซา อิสราเอลและอียิปต์ก็กำหนดการปิดล้อมดินแดนดังกล่าวอย่างเข้มงวด

ก่อนปฏิบัติการเมื่อวันเสาร์ สงครามครั้งสุดท้ายระหว่างฮามาสและอิสราเอลเกิดขึ้นในปี 2021 ซึ่งกินเวลานาน 11 วัน และคร่าชีวิตผู้คนไปอย่างน้อย 250 คนในฉนวนกาซา และ 13 คนในอิสราเอล

การโจมตีเมื่อวันเสาร์เกิดขึ้นในวันครบรอบ 50 ปีของสงครามปี 1973 เพื่อนบ้านอาหรับของอิสราเอลเปิดฉากโจมตีอิสราเอลอย่างไม่คาดคิด ซึ่งเป็นวันศักดิ์สิทธิ์ที่สุดในปฏิทินของชาวยิว วันที่ 6 ตุลาคม 1973

ฮามาสคืออะไร?

ฮามาสเป็นองค์กรอิสลามิสต์ที่มีฝ่ายทหาร หรือ ขบวนการต่อต้านเพื่ออิสลาม (Islamic Resistance Movement) ก่อตั้งในปี 1987 ในช่วงอินติฟาดาหรือการลุกฮือของชาวปาเลสไตน์ครั้งแรก ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่านนิกายชีอะห์ และแบ่งปันอุดมการณ์อิสลามิสต์ของกลุ่มภราดรภาพมุสลิม ซึ่งก่อตั้งขึ้นในอียิปต์ในช่วงทศวรรษ 1920

เช่นเดียวกับกลุ่มปาเลสไตน์และพรรคการเมืองส่วนใหญ่ ยืนยันว่าอิสราเอลเป็นอำนาจที่ยึดครอง และกำลังพยายามปลดปล่อยดินแดนปาเลสไตน์ ถือว่าอิสราเอลเป็นรัฐที่ผิดกฎหมาย

การปฏิเสธที่จะยอมรับอิสราเอลเป็นเหตุผลหนึ่งว่าทำไมจึงปฏิเสธการเจรจาสันติภาพในอดีต ในปี 1993 อิสราเอลคัดค้านสนธิสัญญาออสโล ซึ่งเป็นสนธิสัญญาสันติภาพระหว่างอิสราเอลและองค์การปลดปล่อยปาเลสไตน์ (PLO)

กลุ่มนี้นำเสนอตัวเองเป็นรัฐบาลปาเลสไตน์ (Palestinian Authority PA) ซึ่งยอมรับอิสราเอลและมีส่วนร่วมในโครงการริเริ่มสันติภาพที่ล้มเหลวหลายครั้งด้วย ปัจจุบัน PA นำโดย มาห์มุดอับบา และตั้งอยู่ในเวสต์แบงก์ที่อิสราเอลยึดครอง

หลายปีที่ผ่านมา กลุ่มฮามาสอ้างว่าได้โจมตีอิสราเอลหลายครั้ง และได้รับมอบหมายให้เป็นองค์กรก่อการร้ายโดยสหรัฐฯ สหภาพยุโรป และอิสราเอล ขณะที่อิสราเอลกล่าวหาอิหร่านศัตรูตัวฉกาจว่าสนับสนุนกลุ่มฮามาส ทั้งด้านเงินทุน การจัดหาอาวุธ และการฝึกซ้อมรบ

มัสยิดอัล-อักซอ ในนครเยรูซาเล็ม

บริเวณอัล-อักซอ เป็นหนึ่งในสถานที่ที่ได้รับความเคารพนับถือมากที่สุดในศาสนาอิสลามและศาสนายิว พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ซึ่งชาวมุสลิมรู้จักกันในชื่อ Al Haram Al Sharif (เขตศักดิ์สิทธิ์อันสูงส่ง) และสำหรับชาวยิวในชื่อ Temple Mount เป็นจุดชวนไฟของความตึงเครียดระหว่างอิสราเอลและชาวปาเลสไตน์มานานหลายทศวรรษ

ฮามาสกล่าวว่า ได้เปิดการโจมตีโดยตั้งชื่อปฏิบัติการโจมตีอิสราเอลว่า "พายุอัล-อักซอ" (Al-Aqsa Storm) ส่วนหนึ่งเพื่อปกป้องสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้

มีเพียงชาวมุสลิมเท่านั้นที่ได้รับอนุญาตให้ละหมาดในบริเวณนี้ภายใต้ข้อตกลงเดิมที่มีมาเมื่อกว่าศตวรรษก่อน ผู้เยี่ยมชมที่ไม่ใช่มุสลิมจะได้รับอนุญาตให้เข้าเยี่ยมชมได้ในบางช่วงเวลาและเฉพาะบางพื้นที่ของอาคารเท่านั้น

แต่ชาวมุสลิมจำนวนมากในโลกกลัวว่าสิทธิในการเป็นผู้ละหมาดเพียงผู้เดียวที่นั่นถูกกัดกร่อน และสถานที่เหล่านั้นกำลังถูกคุกคามจากขบวนการชาวยิวที่อยู่ทางขวาสุดที่เพิ่มมากขึ้นและรัฐบาลที่อยู่ทางขวาสุดของอิสราเอล

การปะทะกันเกิดขึ้นบ่อยครั้งที่สถานที่ดังกล่าวระหว่างกลุ่มผู้แสวงบุญชาวปาเลสไตน์กับกองกำลังอิสราเอลบ่อยครั้ง ตำรวจอิราเอลได้ส่งกำลังเจ้าหน้าที่จู่โจมบริเวณนี้หลายครั้งเช่นกัน

อาคารแห่งนี้ตั้งอยู่ในกรุงเยรูซาเลมตะวันออก ซึ่งชาวปาเลสไตน์ต้องการเป็นเมืองหลวงของรัฐในอนาคต และเป็นที่ที่ประชาคมระหว่างประเทศส่วนใหญ่พิจารณาว่าเป็นดินแดนที่ถูกยึดครอง โดยอิสราเอลยึดเมืองนี้จากจอร์แดนใน สงคราม 6 วัน (Six Day War) ในปี 1967 

การรักษาความปลอดภัยชายแดนของอิสราเอล ถูกตั้งคำถาม

กองกำลังป้องกันประเทศอิสราเอล (IDF) หลบเลี่ยงคำถามหลายครั้งว่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นถือเป็นความล้มเหลวด้านข่าวกรองหรือไม่ ริชาร์ด เฮชท์ โฆษกนานาชาติ บอกกับ CNN ว่า อิสราเอลมุ่งเน้นไปที่การต่อสู้ในปัจจุบันและการปกป้องชีวิตพลเรือน และจะพูดถึงสิ่งที่เกิดขึ้นในภายหลัง

ตั้งแต่อิสราเอลถอนตัวออกจากฉนวนกาซาในปี 2005 อิสราเอลได้ใช้เงินหลายพันล้านดอลลาร์เพื่อรักษาชายแดนจากการโจมตีด้วยอาวุธใดๆ ที่ยิงจากในฉนวนกาซาเข้าสู่อิสราเอล และหยุดยั้งผู้ก่อการร้ายไม่ให้พยายามข้ามพรมแดนจากทางอากาศหรือใต้ดินโดยใช้อุโมงค์ เพื่อหยุดการโจมตีด้วยจรวด อิสราเอลได้ใช้ไอรอนโดม ซึ่งเป็นระบบป้องกันจรวดที่มีประสิทธิภาพซึ่งพัฒนาขึ้นโดยได้รับความช่วยเหลือจากสหรัฐอเมริกา

อิสราเอลยังใช้เงินหลายร้อยล้านดอลลาร์ในการสร้างระบบชายแดนอัจฉริยะพร้อมเซ็นเซอร์และกำแพงใต้ดินซึ่งตามรายงานของรอยเตอร์จะแล้วเสร็จในปลายปี 2021

ขณะที่อิสราเอลกล่าวว่ากลุ่มฮามาสยิงจรวดไปแล้ว 2,200 ลูก แม้ว่าจะไม่ได้เปิดเผยตัวเลขจำนวนลูกที่ถูกสกัดกั้นก็ตาม เจ้าหน้าที่ยังไม่ได้แสดงความคิดเห็นว่ารั้วกั้นชายแดนทำงานได้ตามปกติหรือไม่

ปฎิกิริยาผู้เล่นหลักในภูมิภาค

รัฐทางตะวันตกประณามการโจมตีของกลุ่มฮามาส และให้คำมั่นว่าจะสนับสนุนอิสราเอล ในขณะที่รัฐอาหรับ รวมถึงรัฐที่ยอมรับอิสราเอล เรียกร้องความสงบ

ประธานาธิบดี โจ ไบเดน ของสหรัฐอเมริกา พูดคุยกับนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ของอิสราเอล และประณามการโจมตีอิสราเอลอันน่าตกตะลึงของผู้ก่อการร้ายกลุ่มฮามาสจากฉนวนกาซาอย่างชัดเจน โดยพร้อมเสนอวิธีการสนับสนุนที่เหมาะสมทั้งหมดแก่รัฐบาลและประชาชนอิสราเอล

ซาอุดีอาระเบีย ซึ่งกำลังเจรจากับสหรัฐฯ เพื่อทำให้ความสัมพันธ์กับอิสราเอลเป็นปกติ ระบุว่า กำลังติดตามสถานการณ์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนอย่างใกล้ชิด และเรียกร้องให้ทั้งสองฝ่ายหยุดการยกระดับความรุนแรงโดยทันที ตามคำแถลงของกระทรวงการต่างประเทศซาอุดิอาระเบีย

สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ซึ่งรับรองอิสราเอลในปี 2020 เรียกร้องให้ใช้ความยับยั้งชั่งใจสูงสุดและการหยุดยิงทันทีเพื่อหลีกเลี่ยงผลที่เป็นอันตราย

พลเอฟยาห์ยา ราฮิม ซาฟาวี ที่ปรึกษาของคาเมเนอี กล่าวว่า เราขอแสดงความยินดีกับนักรบชาวปาเลสไตน์ และจะยืนหยัดเคียงข้างจนกว่าจะปลดปล่อยปาเลสไตน์และดินแดนอันศักดิ์สิทธิ์เยรูซาเลม

กลุ่มฮิซบอลเลาะห์ กลุ่มติดอาวุธเลบานอนที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน ชื่นชมการโจมตีดังกล่าว และกล่าวว่า กลุ่มฮิซบอลเลาะห์กำลังติดต่อกับกลุ่มติดอาวุธปาเลสไตน์ทั้งในและต่างประเทศ

ข้อมูล

รัฐปาเลสไตน์ (Palestine)

Israel says it is 'at war' after Hamas surprise attack

Israel accelerates plans to build underground wall on Gaza border

cnn

What is the Palestinian group Hamas?

BBC