7 เรื่องต้องรู้เกี่ยวกับเทศกาลไหว้พระจันทร์

เดือนกันยายน-ตุลาคมเป็นช่วงที่มีเทศกาลสำคัญ นั่นก็คือ เทศกาลไหว้พระจันทร์ ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ วันที่พระจันทร์เต็มดวงในตอนกลางคืน ถือเป็นเทศกาลที่สำคัญเป็นอันดับสองในจีน รองจากวันตรุษจีน

เทศกาลไหว้พระจันทร์ ยังเป็นวันหยุดสำคัญในหลายประเทศของเอเชีย ซึ่งปีนี้ตรงกับวันอังคารที่ 17 กันยายน 2567

เทศกาลไหว้พระจันทร์ในภาษาจีน เรียกว่า “จงชิวเจี๋ย” หมายถึง “กึ่งกลางฤดูใบไม้ร่วง” หรือ “ครึ่งหนึ่งของฤดูใบไม้ร่วง ดังนั้นเพื่อเฉลิมฉลอง บอกเล่าประวัติและประเพณีของเทศกาลนี้ให้ทราบ

นี่คือข้อเท็จจริงสำคัญที่คุณต้องรู้ก่อนจะเฉลิมฉลองเทศกาลที่โด่งดังที่สุดแห่งหนึ่งในเอเชียตะวันออก

เทศกาลเก่าแก่มีมานานกว่า 1,000 ปี

1. เทศกาลไหว้พระจันทร์ครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อใด

ก่อนอื่น เทศกาลนี้ถือเป็นเทศกาลเก่าแก่มีมานานกว่า 1,000 ปีแล้ว เทศกาลนี้ได้รับการกำหนดให้เป็นวันหยุดในสมัยราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ. 960-1279) แต่เชื่อกันว่าเทศกาลนี้มีต้นกำเนิดมาจากประเพณีการบูชาพระจันทร์ในสมัยราชวงศ์โจวเมื่อกว่า 3,000 ปีที่แล้ว

จักรพรรดิจีนในสมัยโบราณมักใช้เทศกาลไหว้พระจันทร์เพื่อขอพรให้พืชผลได้รับผลดี มีอากาศแจ่มใส และประเทศชาติสงบสุข เนื่องจากการเก็บเกี่ยวจะเกี่ยวพันกับรอบเดือน เทศกาลนี้จึงจัดขึ้นในช่วงที่พระจันทร์เต็มดวง

ผู้ปกครองบางคนถือว่าเทศกาลนี้เป็นเรื่องสำคัญมาก

ซูสีไทเฮา (ปลายศตวรรษที่ 19) ชื่นชอบเทศกาลนี้มากจนต้องสละเวลา 5 วันจากตารางงานที่ยุ่งวุ่นวายทุกปีเพื่อจัดพิธีบูชาพระจันทร์อันวิจิตรบรรจง

2.ฉางเอ๋อเป็นใคร?

อาจเคยได้ยินมาว่ามีคนชื่อฉางเอ๋อ “อาศัยอยู่บนดวงจันทร์” เรื่องนี้เป็นหนึ่งในตำนานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเกี่ยวกับเทศกาลไหว้พระจันทร์

ฉางเอ๋อเป็นเทพีแห่งดวงจันทร์ที่มีชื่อเสียงตามประเพณีจีน และตามธรรมเนียม จะมีการถวายเครื่องบูชาในช่วงเทศกาลไหว้พระจันทร์

จริงๆ แล้วมีตำนานมากมายหลายเรื่องที่เล่าว่าฉางเอ๋อจะมาจ้องมองดวงจันทร์ได้อย่างไร

ตำนานที่โด่งดังเรื่องหนึ่งเล่าว่า ฉางเอ๋อกลืนยาเม็ดของสามีของเธอ ซึ่งทำให้เธอเป็นอมตะและสามารถบินได้ เนื่องจากเป็นอมตะ จึงตัดสินใจที่จะอาศัยอยู่บนดวงจันทร์เพียงลำพังตลอดไป

3. สัญลักษณ์หลักของเทศกาลไหว้พระจันทร์คืออะไร

แน่นอนว่าพระจันทร์เป็นสัญลักษณ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเทศกาลไหว้พระจันทร์ ในบางสถานที่ ผู้คนยังคงบูชาพระจันทร์เช่นเดียวกับเมื่อ 3,000 ปีก่อน โดยปกติแล้ว จะวางอาหารและผลไม้บนโต๊ะไปทางพระจันทร์เพื่อขอพรให้โชคดี

กระต่ายหยกเป็นสัญลักษณ์อีกอย่างที่ชาวจีนเชื่อมโยงกับพระจันทร์และเทศกาลนี้ กล่าวกันว่าเครื่องหมายบนพระจันทร์มีลักษณะเหมือนกระต่ายถือครกและสาก และกระต่ายตัวนี้เป็นเพื่อนของฉางเอ๋อบนพระจันทร์

4. ขนมไหว้พระจันทร์คืออะไร

การแบ่งปันและรับประทานขนมไหว้พระจันทร์ถือเป็นวิธีที่สำคัญที่สุดในการเฉลิมฉลองเทศกาลไหว้พระจันทร์

แม้ว่าผู้คนในแต่ละพื้นที่ของจีนอาจมีการเฉลิมฉลองที่แตกต่างกัน แต่การรับประทานขนมไหว้พระจันทร์เป็นกิจกรรมเดียวที่มักจะทำเป็นประจำในเทศกาลนี้

โดยสัญลักษณ์แล้ว ความกลมของขนมไหว้พระจันทร์สื่อถึงความสมบูรณ์และการกลับมารวมกันอีกครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกี่ยวข้องกับความสามัคคีในครอบครัว สมาชิกในครอบครัวมักจะมอบขนมไหว้พระจันทร์ให้กันหรือตัดและแบ่งขนมจากขนมไหว้พระจันทร์ชิ้นเดียวกัน ส่วนวัตถุดิบที่ใช้ทำขนมนั้นแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค โดยเฉพาะไส้และแป้งห่อขนม

5. จะเฉลิมฉลองเทศกาลไหว้พระจันทร์อย่างไรอีก?

เทศกาลไหว้พระจันทร์เป็นเทศกาลที่ทุกคนจะได้กลับมารวมตัวกันอีกครั้ง ดังนั้นการกลับบ้านในวันนั้นและฉลองร่วมกับคนใกล้ชิดจึงเป็นสิ่งสำคัญมาก

ในวรรณคดีจีน พระจันทร์มีความเกี่ยวข้องกับความรู้สึกคิดถึงบ้าน ดังนั้น คงเห็นแล้วว่าทำไมทั้งสองอย่างนี้จึงมักจะมาคู่กันในช่วงเทศกาลไหว้พระจันทร์ ครอบครัวมักจะมารวมตัวกันเพื่อชื่นชมความงามของพระจันทร์ด้วยเช่นกัน

นอกจากขนมไหว้พระจันทร์ที่เลื่องชื่อแล้ว ผู้คนยังรับประทานอาหารพื้นเมืองอื่นๆ เช่น แอปเปิล ลูกแพร์ พีช องุ่น ทับทิม และส้มโอ และเนื่องจากเป็นวันที่โชคดีสำหรับความสามัคคี จึงถือเป็นวันที่ดีสำหรับผู้ที่โสดที่จะหาคู่ครอง 

6. คนจีนทุกคนเฉลิมฉลองเหมือนกันไหม?

เทศกาลไหว้พระจันทร์มีการเฉลิมฉลองแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค เช่นเดียวกับเทศกาลดั้งเดิมอื่นๆ

ในเมืองหนานจิง ซึ่งเป็นเมืองใหญ่แห่งหนึ่งของจีน ผู้คนจะรับประทานเป็ดที่ปรุงด้วยดอกหอมหมื่นลี้เพื่อเฉลิมฉลอง

ในเซี่ยงไฮ้ ผู้คนจะดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ชนิดพิเศษที่ทำจากดอกหอมหมื่นลี้ ในบางภูมิภาค โคมไฟถือเป็นของตกแต่งที่สำคัญสำหรับช่วงเวลานี้ของปี

7. ประเทศต่างๆ นอกจากประเทศจีน เฉลิมฉลองเทศกาลนี้อย่างไร?

ประเทศอื่นๆ ในเอเชียก็เฉลิมฉลองเทศกาลไหว้พระจันทร์เช่นกัน ได้แก่ ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ เวียดนาม ไทย สิงคโปร์ มาเลเซีย และฟิลิปปินส์ อย่างไรก็ตาม ประเพณีดังกล่าวแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ

อ้างอิง 

• chinahighlights
• tandem