ส่องประโยชน์ทางการแพทย์ "กัญชง-กัญชา" หลากสรรพคุณ

กัญชงและกัญชาถือเป็นพืชที่มีประโยชน์ทางการแพทย์ แต่ในทางกลับกันก็เป็นพืชที่เป็นยาเสพติด

ล่าสุดศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา (หมอธีระวัฒน์) ผู้อำนวยการศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยโพสเฟซบุก๊ส่วนตัว (ธีระวัฒน์เหมะจุฑา Thiravat Hemachudha)โดยมีข้อความเกี่ยวกับกัญชง และกัญชา ว่า
กัญชง และกัญชา กับประโยชน์ทางการแพทย์

หมอธีระวัฒน์ บอกว่า เป็นที่น่าเสียดายสำหรับคนไทยที่มีสมุนไพรนานาชนิดและมีตำรับ ตำราแพทย์แผนไทย จารึกกระบวนการปรุงวิธีใช้และข้อบ่งใช้ในภาวะหรืออาการต่างๆ แต่แล้วถูกละเลย มองดูเป็นเรื่องล้าสมัย เชยและไม่ได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์แผนใหม่โดยที่คนไทยพื้นบ้านทั่วไปก็ยังมีการใช้อยู่ และได้ผล

นอกจากนั้น การที่สมุนไพรกัญชานั้น เมื่อใช้ในขนาดสูงเพื่อจุดประสงค์ของความสนุกจะทำให้เกิดการติดได้ ทั้งนี้เนื่องจากมีรหัสพันธุกรรม ของมนุษย์เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย และอาจตามต่อไปด้วยอาการทางจิตประสาท ตัวอย่างของการที่ใช้ และเกิดผลข้างเคียงทำให้เกิดภาพลักษณ์ที่ไม่ดี และกลายเป็นสิ่งที่แพทย์แผนปัจจุบันมีการต่อต้านกัน 

ทั้งนี้ในที่สุดแล้ว อาจต้องมีการวิเคราะห์ให้ถ่องแท้ เลือกเอาประโยชน์และสกัดผลข้างเคียงออกด้วยการที่สามารถเลือกได้ว่าจะเอาสารตัวใดมาใช้และในขนาดปริมาณเท่าใด ซึ่งขณะนี้เราก็ทราบแล้วด้วยซ้ำ
 

ที่เห็นได้ชัด ก็คือเรื่องกัญชาและกัญชงซึ่งมีสูตรตำรับมากมายและในสูตรต่างๆนี้มากกว่า 10 ตำรับ ที่พวกเราได้ทำการวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือที่เรียกว่า แมสสเปกโตรมิเตอร์ และปรากฏว่าในสูตรตำรับแต่ละชนิดนั้น มีส่วนประกอบของสารเธอร์ปีน และส่วนของแคนนาบินอยด์ต่างๆกัน เช่น ในกลุ่ม THC และ CBD โดยที่ในแต่ละกลุ่มนั้นก็จะมีเพื่อนของเขาอยู่ด้วยกันหลายตัว และเป็นหลักของการใช้สมุนไพรในการรักษา โดยที่มักจะไม่ใช้สารเดี่ยว เนื่องจากจะต้องใช้ปริมาณสูงมากถึงจะเห็นผล

และนอกจากนั้น การที่มีขนาดสูง เช่น ในการใช้ CBD ที่เป็นยาเดี่ยวตัวเดียวและขึ้นทะเบียนรักษาโรคลมชัก ที่ดื้อยากันชักมาตรฐานที่ใช้กันและที่ควบคุมไม่ได้ที่ใช้ในต่างประเทศ โดยที่มีราคาสูงมากประมาณเดือนละ 80,000 บาท จะต้องใช้ในขนาด โดยเฉลี่ยถึง 25.3 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน ในขณะที่ถ้าเป็น CBD และพวก จะใช้ขนาดประมาณ 6 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน ทั้งนี้ โดยที่สามารถคุมอาการได้ดีขึ้นถึง 71% เทียบกับ 46% เมื่อใช้เป็นตัวเดี่ยว

และนอกจากนั้นการที่ใช้ CBD เดี่ยวในขนาดสูง ยังจะมีปฏิกิริยากับยาปัจจุบันที่ใช้อยู่ โดยจะทำให้ระดับยาอื่นๆสูงขึ้นจนทำให้เกิดมีผลข้างเคียง เช่น เกิดมีตับอักเสบขึ้น
อย่างไรก็ดี ไม่ใช่แต่เพียงตัวกลุ่ม CBD เท่านั้นที่มีประโยชน์ ในกลุ่มของ THC ก็มีประโยชน์เช่นกัน โดยใช้เป็นตัวประสานให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นและการที่มีทั้งสองกลุ่มอยู่ด้วยกันจะทำให้ฤทธิ์ทางจิตประสาทของ THC นั้นถูกลดทอนลงและเป็นที่มาของการใช้อัตราส่วนระหว่าง CBD ต่อ THC เป็น 10 ต่อหนึ่ง จนกระทั่งถึง 20 ต่อหนึ่ง

หมอธีระวัฒน์ บอกอีกว่า คุณสมบัติของกลุ่ม CBD นั้น เป็นที่รับทราบในการแพทย์แผนปัจจุบันมากขึ้นเรื่อยๆ และในส่วนของการควบคุมอาการเจ็บปวดเรื้อรัง ที่ทำให้มีความทนทุกข์ทรมานอย่างอื่นร่วม ได้แก่ ปัญหาการนอน ความวิตกกังวล กินอาหารไม่ได้ โดยที่สาเหตุหลักของอาการปวดทรมานเหล่านี้ มีตั้งแต่ข้อและกระดูกอักเสบ กล้ามเนื้อเนื้อเยื่อพังผืดอักเสบเรื้อรังโรคสมองและไขสันหลังบาดเจ็บ หรืออักเสบเรื้อรัง และจนกระทั่งถึงการที่มีติดเชื้อไวรัสเอชไอวี

ได้มีข้อสรุปเป็นคำแนะนำในการดูแลผู้ป่วยทางเวชปฏิบัติ โดยที่มีการเผยแพร่ในวันที่ 27 มีนาคม 2023 และเน้นตัว CBM หรือ cannabinoid based medication เป็นหลักและมีหลักฐานชัดเจนโดยสามารถใช้เป็นยาเดี่ยวและใช้ทดแทนยาแก้ปวดที่ใช้อยู่เดิมหรือใช้เป็นยาร่วมในภาวะปวดเรื้อรังที่ควบคุมยากที่เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทไม่ว่าจะเป็นสมองไขสันหลังหรือเส้นประสาทและในภาวะของการปวดเรื้อรังอื่นๆ ก็สามารถใช้ได้เช่นกัน

รายงานในวารสาร Science Advances ในวันที่ 20 มกราคม 2022 ใช้ CBD ในหลอดทดลอง ต่อมาในหนู และวิเคราะห์ในมนุษย์ที่ใช้ CBD อยู่แล้วในการรักษาโรคลมชัก ต่อการติดเชื้อโควิดพบว่ามีประสิทธิภาพในการยับยั้งการติดเชื้อและความรุนแรงของโควิด

โดยศึกษาลงลึกถึงกลไกของการออกฤทธิ์ที่ระดับต่างๆ และไม่มีผลข้างเคียง ทั้งนี้จะเป็นกัญชงบริสุทธิ์ CBD เดี่ยว ที่ไม่มีกัญชา ซึ่งใช้ขนาดในสัตว์ทดลอง 20 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมจนกระทั่งถึง 60 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน และกลไกการออกฤทธิ์นั้นอยู่ที่ยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัสในเซลล์โดย CBD ไปทำการเสริมให้ระบบป้องกันภัยของร่างกายแข็งแรงขึ้น

และในส่วนของภาวะสมองเสื่อม อัลไซเมอร์ นั้น มีการศึกษาในระดับหลอดทดลองและสัตว์ทดลองที่ปรับแต่งพันธุกรรมให้มีสมองเสื่อมแบบในมนุษย์โดยที่ CBD สามารถที่จะชะลอและป้องกันอาการเสื่อมที่จะเกิดขึ้น และที่สำคัญก็คือลดการอักเสบที่เกิดขึ้นในสมองซึ่งเป็นตัวร้ายในการที่ทำให้เกิดความเสียหายและกระตุ้นให้มีการสร้างโปรตีนพิษบิดเกรียวในสมอง และนอกจากนั้นยังกระตุ้นให้มีการสร้างเซลล์ใหม่ (neurogenesis) และมีรายงานในมนุษย์ที่มีโรคสมองเสื่อมยังสามารถทำให้ลดอารมณ์เหวี่ยงกระวนกระวายที่ทำให้ครอบครัวและผู้ดูแลไม่สามารถเอาอยู่ได้ 

จะเป็น CBD เดี่ยวหรือกลุ่ม CBD หรือกลุ่มผสมระหว่าง CBD และ THC ที่มีขนาด 10 ต่อหนึ่งหรือ 20 ต่อหนึ่งก็ตาม เหล่านี้เป็นหลักฐานที่ควบรวมการศึกษาอย่างเป็นระบบทางวิทยาศาสตร์ พื้นฐานและจนกระทั่งถึงกลไกและการติดตามในมนุษย์

หมอธีระวัฒน์ บอกว่า ตนนั้นเป็นโรคกระดูกและข้ออักเสบ คล้ายรูมาตอยด์ เรียกว่า AS (ankylosing spondylitis) sero negative arthritis เป็นแต่วัยรุ่น รุนแรงเริ่มตอนเป็นแพทย์ฝึกหัด ปวดหลัง กระดูกหน้าอก เอ็นร้อยหวาย เดินไม่ได้ ขยับตัวไม่ได้ แม้แต่จะหายใจยังเจ็บ ต้องนอนแทบกระดิกไม่ได้ประมาณหนึ่งเดือน
จากนั้น อยู่ด้วยยาแก้ปวดขนานต่างๆ ตรวจเลือดอักเสบตลอดเวลา (ESR 80 และ CRP สูง)

จนประมาณ 7–8 ปีที่แล้ว ได้รู้จักกับกลุ่มชมรมรักษาตนเองและครอบครัว ที่มีโรคภัยไข้เจ็บนานาชนิด และยาปัจจุบัน ยังคงมีข้อจำกัด โดยที่ปวดทรมานใช้ชีวิตตามปกติไม่ได้ นอนไม่ได้ หดหู่ โดยใช้กัญชาพื้นบ้าน ทั้งราก ใบ ดอก กับน้ำร้อน หรือสกัดช่อดอก และปรับจนเจือจางที่สุด เพื่อไม่ให้ติด ไม่ให้เมา จนกระทั่งนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน ช่วยปวดเมื่อย นอนไม่หลับ

แต่ต้องใช้เวลาเป็นอาทิตย์ จะค่อยๆเห็นผลและค่อยปรับแต่งขนาด ฟังดูเป็นเรื่องซับซ้อน แต่แท้จริงแล้วต้องค่อยๆใจเย็นไม่รีบร้อน และจนใช้ส่วนประกอบพิเศษที่เป็น terpene flavonoids ยืนพื้น และค่อยๆเพิ่มกัญชง (ตระกูล CBD) โดยทั้งหมดไม่เกิดการติดเคลิ้ม และเมื่อจำเป็น ใช้ส่วนของกลุ่ม ตระกูล THC เติมในปริมาณน้อยมาก

โรคหมอสงบโดยไม่ได้ใช้ยาแก้ปวดใดๆ ค่าอักเสบกลับปกติ ค่าไซโตคายน์ (cyto–chemokine) 13 ตัวคล้องจองกันดี

แต่แน่นอน ต้องประกอบกับปรับอาหารเข้าใกล้มังสวิรัติ ลดแป้ง ตากแดด ออกกำลัง และต้องเอื้อเฟื้อคนอื่นเหมือนกับที่เราได้ความเมตตาเช่นกัน
ประสบการณ์ และกลไกทางวิทยาศาสตร์ และตัวอย่างในการบรรเทา โรคสมองในคนป่วย หมอได้บรรยายที่ประชุมประจำปีของสมาคมไวรัสทางสมอง international Society of Neurovirology จัดที่สหรัฐฯ เดือนตุลาคม 2022 และที่ประชุมองค์การอนามัยโลก ธันวาคม 2022 รวมทั้งแสดงส่วนประกอบของตัวที่ใช้โดยแสดง terpene profiling ด้วยการวิเคราะห์จาก GC tandem MS และสารประกอบ ส่วนอื่นๆ และผลการศึกษาในสัตว์ทดลองที่ได้ฉีดไวรัสพิษสุนัขบ้าเข้าไปในสมอง และสามารถกำจัดไวรัสไปได้ ด้วยกลวิธีร่วมกับยาปัจจุบัน

ประเทศไทยและในเอเชียมีของดี ที่สามารถนำมาควบรวมกับการรักษาแผนปัจจุบันได้ เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยทราบชนิด วิธีใช้ต่างๆ และกลไกการออกฤทธิ์
ถึงนาทีนี้คนไทยเราน่าที่จะมีการส่งเสริมในการใช้สมุนไพรเหล่านี้ ทั้งนี้ ในรูปแบบแผนที่มีการใช้กันมาก่อนและปรับกระบวนทัศน์ของแพทย์แผนไทยหรือครูพื้นบ้านกับแพทย์แผนปัจจุบันให้มีความเข้าใจซึ่งกันและกัน ทั้งนี้เพื่อผลประโยชน์ของคนไทยในการรักษาสุขภาพป้องกันและชะลอโรค โดยที่ไม่ใช้ยามากเกินไป จนกระทั่งมีผลแทรกซ้อนหรือผลข้างเคียงของยามากขึ้นไปอีกโดยไม่จำเป็น