สธ. ออกคู่มือการใช้ยาสมุนไพรใน 6 กลุ่มโรคเตรียมประกาศใช้ มี.ค. 68 

9 มีนาคม 2568 นายแพทย์ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน อธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า กรมการแพทย์ร่วมขับเคลื่อนนโยบายของ นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ในการผลักดันและส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรไทยในระบบบริการสุขภาพเพื่อผลักดันให้ประเทศไทยกลายเป็นศูนย์กลางด้านการแพทย์และบริการสุขภาพระดับโลก โดยให้มีการบูรณาการการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์แผนตะวันตก ให้กรมการแพทย์ดำเนินการร่วมกับกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก และกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์

มีวัตถุประสงค์ในการส่งเสริมให้มีการใช้ยาสมุนไพรไทยในระบบบริการสุขภาพเพิ่มมากขึ้น และสนับสนุนให้มีการใช้ยาสมุนไพรที่มีอยู่ในบัญชียาหลัก รวมทั้งส่งเสริมให้มีบริการการแพทย์แผนไทยที่มีมาตรฐาน โดยมีคณะกรรมการบูรณาการและส่งเสริมการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์แผนตะวันตก ซึ่งประกอบด้วย ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เชี่ยวชาญจากหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ นายโฆสิต สุวินิจจิต คณะที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข นายกแพทยสภา รองประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ฝ่ายวิจัยและวิชาการ

รวมถึงเครือข่ายโรงพยาบาลกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย ชมรมโรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป ชมรมผู้อำนวยการโรงพยาบาลชุมชนแห่งประเทศไทย ประธานคณะกรรมการพัฒนาระบบบริการ สาขาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน กองบริหารการสาธารณสุข กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และกรมการแพทย์ เพื่อร่วมกันกำหนดกรอบทิศทางการบูรณาการและส่งเสริมการแพทย์แผนไทยร่วมกับการแพทย์แผนตะวันตก 

กรมการแพทย์ทำหน้าที่ในการเชื่อมโยงการทำงานต่าง ๆ เข้าด้วยกัน และร่วมกันพิสูจน์ข้อเท็จจริงผ่านการทบทวนหลักฐานเชิงประจักษ์และงานวิจัยทางคลินิก นอกจากนี้กรมการแพทย์ได้ดำเนินการจัดทำคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงานจัดทำแนวทางการใช้ยาแผนไทยสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ กรมการแพทย์ โดยมีผู้เชี่ยวชาญใน 6 กลุ่มโรค/อาการ เพื่อให้แพทย์แผนตะวันตกมีความมั่นใจในการใช้ยาสมุนไพรไทยเพิ่มมากขึ้น

ทั้งนี้ ได้มีการพิจารณารายการยาสมุนไพรที่สามารถทดแทนยาแผนปัจจุบัน รวมถึงหัตถการในการรักษา สำหรับจัดทำคู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติ ซึ่งอยู่ระหว่างจัดทำและพร้อมที่จะประกาศใช้คู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติ ประมาณเดือนมีนาคม 2568 ดังนี้

1. กลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร ประกอบด้วย ยาสมุนไพร ขมิ้นชัน ขิง เพชรสังฆาต

2. กลุ่มอาการระบบทางเดินหายใจ ประกอบด้วย ยาสมุนไพร ปราบชมพูทวีป ฟ้าทะลายโจร ประสะมะแว้ง มะขามป้อม

3. กลุ่มอาการทางกล้ามเนื้อและกระดูก ประกอบด้วย ยาสมุนไพร เถาวัลย์เปรียง ไพล เจลพริก ยาประคบ ขมิ้นชัน ยาสหัสธารา

4. กลุ่มโรคมะเร็ง ประกอบด้วย ยาสมุนไพรว่านหางจระเข้ (ลดอาการแสบคันจากการฉายรังสี)

5. กลุ่มอาการสมองและระบบประสาท ประกอบด้วย ยาสมุนไพร CBD enriched CBD:THC 1:1  เจลพริก  มณีเวช

6. กลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง ประกอบด้วย ยาสมุนไพร ว่านหางจระเข้ พญายอ ขมิ้นชัน

ทั้งนี้ ยังมีสมุนไพรที่ยังไม่มีหลักฐานเชิงประจักษ์เพียงพอซึ่งอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัยเพื่อจะนำมาใช้ต่อไป อาทิ ยาธาตุอบเชย ยากล้วย ในการรักษากลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร เปลือกมังคุดในการรักษากลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง

หากร่างคู่มือการใช้ยาสมุนไพรในเวชปฏิบัติดำเนินการเรียบร้อยแล้วจะนำมาให้คณะกรรมการพิจารณา หากมีมติเห็นชอบจะมีการประกาศใช้ ส่งผลให้แพทย์แผนตะวันตกสามารถสั่งจ่ายยาสมุนไพรตามข้อแนะนำในคู่มือดังกล่าวได้อย่างมั่นใจมากขึ้นซึ่งเป้าหมายปีนี้ที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขจะนำงบประมาณจากสปสช.มาให้ จำนวน 1,500 ล้านบาทเพื่อให้สนับสนุนการดำเนินงานได้อย่างเป็นรูปธรรม