คลอดกฎหมายหาที่ดินแปลงใหม่ เยียวยาคนเจอเวนคืนจนหมดตัว

เว็บไซต์ ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ พระราชกฤษฎีกา (พ.ร.ฎ.) การดำเนินการให้ได้ที่ดินเพิ่มเติมและการจ่ายเงินค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน พ.ศ. 2565 เพื่อช่วยเหลือเจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืน ที่ไม่มีที่ดินเหลืออยู่หรือมีเหลืออยู่ไม่เพียงพอที่จะใช้เป็นที่อยู่อาศัย หรือประกอบการทำมาหาเลี้ยงชีพได้ ให้ได้รับการช่วยเหลือตามกฎหมาย 

สำหรับเหตุผลในการประกาศใช้พ.ร.ฎ.ฉบับนี้ เป็นผลมาจาก มาตรา 35 แห่งพ.ร.บ.ว่าด้วยการเวนคืนและการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. 2562 บัญญัติว่า ในกรณีที่เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนไม่มีที่ดินเหลืออยู่หรือมีเหลืออยู่ไม่เพียงพอที่จะใช้เป็นที่อยู่อาศัยหรือประกอบการทำมาหาเลี้ยงชีพได้ เจ้าหน้าที่จะเวนคืนที่ดินเพิ่มเติม เพื่อนำไปชดเชยที่ดินของเจ้าของผู้นั้นทั้งหมด หรือบางส่วนแทนการจ่ายเงินค่าทดแทนก็ได้ 

แต่ต้องได้รับความยินยอมจากเจ้าของที่จะได้รับการชดเชยที่ดินดังกล่าว โดยกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการดำเนินการให้ได้ที่ดินเพิ่มเติม และการจ่ายเงินค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนนั้น ให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎหมายฉบับนี้

สาระสำคัญของกฎหมาย มีดังนี้

เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน ต้องเป็นผู้ถูกเวนคืนที่ไม่มีที่ดินเหลืออยู่หรือมีเหลืออยู่ไม่เพียงพอที่จะใช้เป็นที่อยู่อาศัย หรือประกอบการทำมาหาเลี้ยงชีพได้ โดยจะพิจารณาจากข้อเท็จจริงที่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินได้ใช้ที่ดินนั้นอยู่ก่อนการเวนคืน โดยคำนึงถึงความจำเป็น และการใช้ที่ดินที่เคยใช้อยู่เป็นสำคัญ

สำหรับที่ดินที่จะเวนคืนเพื่อนำไปชดเชยต้องมีลักษณะ ดังต่อไปนี้

• เป็นที่ดินที่อยู่ในแนวเขตที่ดินที่จะเวนคืนตามพ.ร.ฎ.กำหนดเขตที่ดินที่จะเวนคืนฉบับเดียวกันกับที่ดินของเจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน
• เป็นที่ดินที่เจ้าของคนเดียวหรือหลายคนมีกรรมสิทธิ์คนละไม่น้อยกว่า 25 ไร่ สำหรับที่ดินที่ใช้เพื่อเกษตรกรรม และไม่น้อยกว่า 5 ไร่สำหรับที่ดินที่ใช้เพื่อการอื่น และจะเวนคืนเกินร้อยละ 10 ของที่ดินที่เจ้าของที่ดินมีอยู่ในแปลงนั้นไม่ได้ เว้นแต่เจ้าของที่ดินจะยินยอมให้เวนคืนมากกว่านั้น
• เป็นที่ดินแปลงเดียวหรือหลายแปลงแต่เป็นที่ดินที่อยู่ติดต่อกันเป็นของเจ้าของคนเดียวกัน ซึ่งเจ้าของที่ดินได้ใช้ประโยชน์แต่เพียงบางส่วน และส่วนที่จะเวนคืนเพื่อนำไปชดเชยนั้น เป็นส่วนที่ยังไม่ได้ใช้ประโยชน์ หรือใช้ประโยชน์อยู่แต่การเวนคืนนั้นไม่ทำให้เจ้าของที่ดินเกิดความเดือดร้อนเกินสมควร
• จำนวนที่ดินที่จะเวนคืน เพื่อนำไปชดเชยต้องมีจำนวนเพียงพอที่จะนำไปชดเชยให้แก่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินคนใดคนหนึ่งหรือหลายคนได้ 
• ในกรณีที่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินไม่มีที่ดินเหลืออยู่ ที่ดินที่จะนำไปชดเชยต้องอยู่ในรัศมีไม่เกิน 500 เมตรจากที่ตั้งของที่ดินเดิมที่ถูกเวนคืน
• ในกรณีที่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินมีที่ดินเหลืออยู่บางส่วน ที่ดินที่จะนำไปชดเชยต้องเป็นที่ดินที่อยู่ติดกับที่ดินที่เหลืออยู่นั้น

ขณะเดียวกันยังกำหนดว่า ที่ดินที่จะนำไปชดเชยให้แก่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน ต้องมีจำนวนเนื้อที่ไม่เกินที่ดินที่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินถูกเวนคืนและมีราคาต่ำกว่า เท่ากับหรือสูงกว่าไม่เกินร้อยละ 2 ของจำนวนเงินค่าทดแทนที่ดินที่ผู้นั้นจะได้รับ

ให้ถือว่าจำนวนเงินค่าทดแทนที่ดินที่เจ้าหน้าที่จะต้องจ่าย หรือได้จ่ายไปในการได้ที่ดินนั้นมา หรือจำนวนเงินค่าทดแทนที่ดินที่จะพึงต้องจ่ายให้แก่เจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน แล้วแต่กรณี

ส่วนกรณีที่ราคาที่ดินที่นำไปชดเชยต่ำกว่าราคาที่ดินของเจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชย ให้จ่ายเงินค่าทดแทนที่ดินเพิ่มเติมให้ตามจำนวนที่ยังขาดอยู่ ส่วนราคาที่ดินที่สูงกว่านั้นให้เป็นอันพับไป

นอกจากนี้เมื่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตรวจสอบข้อเท็จจริงแล้วปรากฏว่า เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนไม่มีที่ดินเหลืออยู่หรือมีเหลืออยู่ไม่เพียงพอที่จะใช้เป็นที่อยู่อาศัยหรือประกอบการทำมาหาเลี้ยงชีพได้ ให้พนักงานเจ้าหน้าที่แจ้งให้เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนทราบถึงสิทธิที่จะได้รับการชดเชยที่ดิน

พร้อมทั้งแจ้งด้วยว่า หากจะใช้สิทธิดังกล่าว ให้ทำหนังสือแสดงความยินยอมตามแบบที่เจ้าหน้าที่กำหนดภายใน 30 วันนับแต่วันที่ได้รับแจ้งดังกล่าว ในกรณีที่มีเจ้าของรวมหลายคน เจ้าของรวมทุกคนต้องให้ความยินยอมด้วย

อ่านกฎหมายฉบับเต็ม คลิกที่นี่