4 กลยุทธ์สำคัญในการสืบทอดธุรกิจครอบครัว

สำหรับผู้นำธุรกิจครอบครัว ความท้าทายสำคัญคือการรักษาความยืดหยุ่นและความสำคัญของธุรกิจให้คงอยู่และยั่งยืนจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เนื่องจากธุรกิจครอบครัวต้องเผชิญกับความซับซ้อนทั้งในด้านความสัมพันธ์ภายในครอบครัวและการบริหารจัดการที่มุ่งเน้นมุมมองระยะยาว ซึ่งแตกต่างจากองค์กรทั่วไป เมื่อพิจารณาถึงคำถามที่ว่า “ธุรกิจครอบครัวจะอยู่รอดและเติบโตได้อย่างไรในยุคที่เศรษฐกิจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว”

ซึ่งเป็นความท้าทายที่สำคัญอย่างยิ่ง Matt Allen ผู้เชี่ยวชาญด้านธุรกิจครอบครัวจาก Kellogg ได้แนะนำว่าธุรกิจครอบครัวควรให้ความสำคัญกับการสร้างความยืดหยุ่นในระยะยาว โดยการเตรียมความพร้อมให้ผู้นำรุ่นใหม่ที่ต้องสามารถมองการณ์ไกลและไม่ยึดติดกับผลลัพธ์ระยะสั้น พร้อมทั้งเสนอ 4 แนวทางสำคัญเพื่อส่งเสริมความยั่งยืนและการเติบโตของธุรกิจครอบครัวจากรุ่นสู่รุ่น ดังนี้

1.สร้างสายสัมพันธ์กับธุรกิจ โดยทั่วไปการเตรียมความพร้อมให้ผู้นำรุ่นใหม่ในธุรกิจครอบครัว มักมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาความสามารถและการศึกษา เช่น การกำหนดให้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทหรือมีประสบการณ์ทำงานนอกบริษัทก่อนเข้ามารับตำแหน่งผู้บริหาร แม้แนวทางนี้อาจจะดูสมเหตุสมผล แต่ก็อาจทำให้คนรุ่นใหม่ขาดความผูกพันกับธุรกิจและไม่ต้องการกลับมาทำงานร่วมกับครอบครัว

ดังนั้นเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหานี้ ครอบครัวควรเริ่มสร้างสายสัมพันธ์ระหว่างทายาทกับธุรกิจตั้งแต่อายุยังน้อย ด้วยกิจกรรมที่จะช่วยให้พวกเขาได้สัมผัสและเข้าใจธุรกิจ เช่น การจัดกิจกรรมครอบครัว การเยี่ยมชมโรงงาน หรือการฝึกงานในช่วงปิดเทอมฤดูร้อน เป็นต้น สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงช่วยให้คนรุ่นใหม่เห็นคุณค่าของธุรกิจ แต่ยังเปิดโอกาสให้ได้เรียนรู้ถึงแก่นแท้ของธุรกิจและผลกระทบที่ธุรกิจมีต่อสังคมอีกด้วย

2.วางแผนเปลี่ยนผู้นำล่วงหน้า การเตรียมแผนเปลี่ยนผู้นำล่วงหน้า เช่น การกำหนดตัวผู้นำใหม่ล่วงหน้าประมาณ 10 ปี จะช่วยให้องค์กรสามารถปรับตัวและเตรียมความพร้อมได้อย่างเหมาะสม นอกจากนี้ยังเปิดโอกาสให้ผู้นำรุ่นใหม่สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับพนักงานและลูกค้า ซึ่งจะช่วยลดความไม่แน่นอนและทำให้การเปลี่ยนผ่านเป็นไปอย่างราบรื่น เมื่อทุกฝ่ายทราบแผนการล่วงหน้าจะช่วยสร้างความมั่นใจและความสบายใจในกระบวนการเปลี่ยนผ่านมากขึ้น

3.การเปลี่ยนผู้นำในเวลาที่เหมาะสม การเปลี่ยนผู้นำในธุรกิจครอบครัวควรเกิดขึ้นอย่างเหมาะสมและไม่ล่าช้าจนเกินไป หากรอจนผู้นำรุ่นใหม่มีอายุ 50 หรือ 60 ปี อาจทำให้พวกเขารู้สึกสูญเสียโอกาสและล้าหลัง เมื่อเทียบกับเพื่อนรุ่นเดียวกันที่ได้รับโอกาสในการบริหารงานสำคัญตั้งแต่อายุยังน้อย นอกจากนี้การที่ผู้นำรุ่นปัจจุบันยังคงดำรงตำแหน่งนานเกินไป อาจสร้างความอึดอัดหรือความไม่พอใจให้กับผู้นำรุ่นถัดไป ดังนั้นเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาเหล่านี้ ควรมีแนวทางที่ชัดเจน

เช่น การกำหนดอายุเกษียณและบทบาทหลังการเกษียณ ที่อาจหมายถึงการก้าวลงจากตำแหน่งออกไปเลย หรือการทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษา หรือเป็นสมาชิกบอร์ดโดยไม่มีสิทธิ์ออกเสียง ซึ่งจะช่วยลดความขัดแย้งและความสับสนในองค์กร อีกสิ่งสำคัญที่ควรพิจารณาควบคู่ไปกับการเปลี่ยนผู้นำคือการโอนสิทธิ์การถือหุ้น เนื่องจากการถือหุ้นยังมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจ

หากผู้นำที่เกษียณแล้วยังคงถือหุ้นทั้งหมดไว้ อาจทำให้เกิดความตึงเครียดระหว่างรุ่นในอนาคต ดังนั้นการวางแผนล่วงหน้าที่ครอบคลุมทุกด้าน พร้อมทั้งการสื่อสารที่โปร่งใสและชัดเจน จะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาในระยะยาว และสร้างความมั่นคงให้กับธุรกิจครอบครัวเพื่อการเติบโตอย่างยั่งยืนในอนาคต

4.หลีกเลี่ยงการย่ำอยู่กับที่ หนึ่งในความท้าทายสำคัญของธุรกิจครอบครัวที่ดำรงอยู่ได้หลายรุ่นคือปัญหาการหยุดนิ่ง ซึ่งมักเกิดขึ้นเมื่อผู้นำรุ่นใหม่มุ่งเพียงรักษาทรัพย์สินที่สืบทอดมา โดยขาดการผลักดันให้เกิดการพัฒนาและนวัตกรรม วิธีแก้ไขคือการมอบอำนาจการตัดสินใจในเรื่องสำคัญให้กับทีมบริหารที่มีความใกล้ชิดกับการดำเนินงานมากกว่า รวมถึงการจัดตั้งคณะกรรมการบริษัทที่มีสมาชิกเป็นคนนอกครอบครัว เพื่อช่วยให้ธุรกิจสามารถเติบโตและปรับตัวได้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของตลาด

แม้ว่าการรักษาความต่อเนื่องของธุรกิจจะมีความสำคัญ แต่การเปลี่ยนผู้นำในแต่ละครั้งถือเป็นโอกาสที่ดีในการปรับตัวให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทางธุรกิจ คนรุ่นถัดไปควรได้รับโอกาสในการเริ่มต้นจากการรับผิดชอบงานเล็กๆ หรือตำแหน่งที่เหมาะสม เช่น

การเป็นหัวหน้าแผนกหรือดูแลสำนักงานในพื้นที่หนึ่ง เพื่อพัฒนาทักษะและสะสมประสบการณ์ก่อนก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งผู้นำที่สูงขึ้น ซึ่งการให้โอกาสเช่นนี้จะช่วยสร้างแรงจูงใจ เปิดพื้นที่ให้คนรุ่นใหม่ปรับตัว และค้นหาแนวทางใหม่ๆ ในการพัฒนาธุรกิจให้เติบโตต่อไปอย่างยั่งยืน

ที่มา: Andrew Warren. Jan 11, 2024. 4 Tips for Managing the Succession Challenge. Kellogg Insight. Available: https://insight.kellogg.northwestern.edu/article/4-tips-managing-succession-family-enterprise#!