วิกฤติ "คลองสุเอช" เส้นเลือดใหญ่การค้าโลก ในวันที่กลุ่มฮูตีคุกคาม

วิกฤติที่เกิดขึ้นใน "คลองสุเอช" จนถึงขณะนี้แม้ยังไม่มีใครเสียชีวิต แต่สถานการณ์ยังคงตึงเครียด จากการโจมตีโดย "กลุ่มกบฎฮูตี" ของเยเมนบนเรือพาณิชย์ทางตอนล่างสุดของ "ทะเลแดง" ตั้งแต่กลางเดือนพฤศจิกายนเพื่อตอบโต้การทิ้งระเบิดฉนวกกาซาของอิสราเอล

สื่อต่างประเทศรายงานว่า มีบางครั้งกลุ่มฮูตีพยายามขึ้นเรือ เรือบรรทุกน้ำมันของพ่อค้าและมุ่งเป้าไปที่เรือบรรทุกสินค้าด้วยโดรนและขีปนาวุธ  ภัยคุกคามได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นในสัปดาห์ที่ผ่านมา จนถึงจุดที่ "บริษัทขนส่ง" หลายแห่งเปลี่ยนเส้นทางเรือ หรือเปลี่ยนเส้นทางการจราจรที่จะพาเรือผ่าน "คลองสุเอซ" ของอียิปต์ทางตอนเหนือและเชื่อมโยงกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน 

แน่นอนว่าการกำหนดเส้นทางใหม่จะเพิ่มต้นทุนและเวลาในการเดินทางของเรือ ราคาน้ำมันและเบี้ยประกันความเสี่ยงจากสงครามพุ่งสูงขึ้น 

ในขณะที่สหรัฐฯ ประกาศจัดตั้งแนวร่วมทางทะเลเพื่อปกป้องการเดินเรือจากการโจมตี ส่วน "กลุ่มพันธมิตรอิหร่าน" ระบุว่า เป้าหมายของการโจมตี ก็คือการสนับสนุนชาวปาเลสไตน์ ในขณะที่อิสราเอลและฮามาสทำสงครามกัน 

คลองสุเอซ สำคัญกับการขนส่งทางทะเลและการค้าต่างประเทศ

ข้อมูลของรอยเตอร์ ระบุว่า คลองสุเอช มีระยะทางทั้งหมดประมาณ 120 ไมล์ หรือประมาณ 192 กิโลเมตร เป็นเส้นทางทะเลที่เร็วที่สุดระหว่างยุโรปและเอเชีย จากเดิมที่การเดินเรือเพื่อขนส่งสินค้าจากทวีปยุโรปสู่ทวีปเอเชียต้องเดินทางอ้อม "แหลมกู๊ดโฮป" (Cape of Good Hope) ทางใต้สุดของทวีปแอฟริกา ซึ่งยากลําบาก ใช้เวลาเดินทางนานและเสียค่าใช้จ่ายมาก 

คลองสุเอช เป็น 1 ใน 7 จุดทางภูมิศาสตร์ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการค้าน้ำมันโลกประมาณ 9.2 ล้านบาร์เรลต่อวัน ในช่วงครึ่งแรกของปี 2023 คิดเป็นประมาณ 9% ของความต้องการทั่วโลก และประมาณ 4% ของการนำเข้า LNG ทั่วโลกอยู่ที่ประมาณ 391 ล้านเมตริกตันในปี 2023 

คลองสุเอช สามารถรองรับกองเรือบรรทุกน้ำมันได้มากกว่า 60% ของโลก เมื่อบรรทุกเต็มและมากกว่า 90% ของกองเรือขนส่งสินค้าเทกอง อีกทั้งยังสามารถรองรับเรือบรรทุกตู้คอนเทนเนอร์ รถขนส่งสินค้า และเรือขนส่งสินค้าทั่วไปได้ทุกประเภท

 

ผลกระทบต่อการเดินเรือในคลองสุเอชอย่างไร 

หน่วยงานคลองสุเอซ (SCA) ของอียิปต์ ระบุว่า ตั้งแต่วันที่ 19 พ.ย.ปีนี้ เรือบรรทุกสินค้า 55 ลำเลี่ยงไปใช้เส้นทางแหลมกู๊ดโฮปซึ่งเชื่อมระหว่างยุโรปและเอเชีย แทนการใช้คลองสุเอซ และนับตั้งแต่วันที่ 19 พ.ย.จนถึงขณะนี้ มีเรือเพียง 2,128 ลำเท่านั้นที่สัญจรผ่านเส้นทางคลองสุเอซ โดยได้ประกาศจับตาสถานการณ์ในทะเลแดง หลังบริษัทขนส่งระงับการใช้เส้นทาง 

เมื่อวัน15 ธ.ค. 2566 ที่ผ่านมา เมอส์ก (Maersk) บริษัทขนส่งสินค้าทางเรือรายใหญ่ที่สุดในโลกสัญชาติเดนมาร์ก และ ฮาแพค-ลอยด์ (Hapag-Lloyd) บริษัทเดินเรือชั้นนำของเยอรมนี ระงับการเดินเรือผ่าน ช่องแคบบับเอลมันเดบ (Bab-el-Mandeb Strait) ในทะเลแดง หลังเรือบรรทุกสินค้าของบริษัทเผชิญภัยคุกคามจากการโจมตีของกลุ่มกบฏฮูตีในเยเมน เมอส์ก ยิบรอลตาร์ (Maersk Gibraltar) ขณะเดินทางจากเมืองซาลาลาห์ของโอมานไปยังเมืองเจดดาห์ของซาอุดีอาระเบีย

วันที่ 16 ธ.ค. 2566 บริษัทขนส่งรายใหญ่ระดับโลกอีก 2 ราย ได้แก่ บริษัทเมดิเตอร์เรเนียน ชิปปิ้ง (MSC) ของอิตาลี-สวิตเซอร์แลนด์ และ บริษัทซีเอ็มเอ ซีจีเอ็ม (CMA CGM) ของฝรั่งเศส ระงับการเดินเรือผ่านช่องแคบบับเอลมันเดบในทะเลแดงเช่นกัน ซึ่งเป็นวันเดียวกับที่เรือรบของกองทัพสหรัฐได้ยิงสกัดโดรนที่โจมตีเหนือทะเลแดงจำนวน 14 ลำ โดยถูกยิงมาจากพื้นที่ที่กลุ่มกบฏฮูตีในเยเมนยึดครองอยู่ 

วันที่ 18 ธ.ค. 2566 บริษัทน้ำมันรายใหญ่ BP (BP.L) ประกาศหยุดการขนส่งทั้งหมดผ่านทะเลแดงชั่วคราวเช่นกัน กลายเป็นบริษัทน้ำมันแห่งแรกที่หยุดเรือบรรทุกน้ำมันของตนเองโดยตรง 

ผลกระทบต่อค่าธรรมเนียมจากเรือผ่านคลองสุเอช

อียิปต์พึ่งพาค่าธรรมเนียมที่เรียกเก็บจากเรือที่สัญจรผ่านคลองสุเอซ ค่าธรรมเนียมเป็นแหล่งรายได้สกุลเงินต่างประเทศสำหรับอียิปต์ แต่อียิปต์กำลังเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจครั้งรุนแรงที่สุดในรอบหลายสิบปี ในปีงบประมาณ 2022-22023 รายได้จากการเก็บค่าธรรมเนียมเดินเรือของอียิปต์สูงถึง 9.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ เพิ่มจากปีงบประมาณก่อนหน้านั้นซึ่งอยู่ที่ระดับ 7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

ก่อนเกิดวิกฤตการณ์ทะเลแดง องค์การคลองสุเอซประกาศแผนปรับขึ้นค่าผ่านทางสำหรับเรือที่แล่นผ่านคลองสุเอซเพิ่ม 5-15% เริ่มตั้งแต่วันที่ 15 ม.ค. 2024 สำหรับเรือบรรทุกน้ำมันดิบ เรือบรรทุกผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียม เรือบรรทุกก๊าซปิโตรเลียมเหลว เรือบรรทุกก๊าซธรรมชาติเหลว เรือบรรทุกสารเคมีและเรือบรรทุกของเหลวเทกองอื่นๆ เรือคอนเทนเนอร์ เรือบรรทุกยานพาหนะ เรือสำราญ หน่วยลอยน้ำพิเศษ จะเพิ่มขึ้น 15%

ส่วนค่าผ่านทางสำหรับเรือสินค้าเทกองแห้ง เรือบรรทุกสินค้าทั่วไป และเรือบรรทุกยานยนต์ จะเพิ่มขึ้น 5%

ผู้บริโภคจะได้รับผลกระทบอย่างไร?

ราคาน้ำมันและก๊าซพุ่งสูงขึ้นจากข่าวที่ BP ระงับการขนส่งผ่านทะเลแดง นักวิเคราะห์กล่าวว่า หากการโจมตีเรือยังคงดำเนินต่อไป และบริษัทน้ำมันจำนวนมากหยุดการขนส่งผ่านทะเลแดง ต้นทุนด้านพลังงานก็มีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นอีก

ขณะเดียวกัน บริษัทขนส่งก็มีทางเลือกสองทาง คือ เผชิญกับความเสี่ยงในการเดินทางผ่านทะเลแดงและค่าประกันที่เพิ่มขึ้นหรือเปลี่ยนเส้นทางเรือ ทั้งสองมีความเสี่ยงต่อต้นทุนที่สูงขึ้น แม้ว่าการเปลี่ยนเส้นทางเรือทั่วแอฟริกาก็มีความเสี่ยงที่จะเกิดความล่าช้าเช่นกัน