ความสำเร็จที่แท้จริง สำหรับมนุษย์​ธรรมดาอย่างเรา

การเกิดเป็นมนุษย์ ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่อันแท้จริง จะต้องสำเร็จที่หัวจิตหัวใจ ไม่ใช่สำเร็จที่วัตถุเพียงอย่างเดียว แน่นอนหลายคนบอกว่า เราต้องสร้างฐานะให้มั่นคง เพื่อดำรงชีวิตอยู่ได้ และยังสามารถสนับสนุนอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา ให้เจริญงอกงาม และยั่งยืนผ่านนักบวช ความคิดนี้ก็เป็นความคิดที่ถูกต้อง​

แต่หลายคนก็มักจะเข้าใจผิดว่า คำว่าความสำเร็จในทางพุทธศาสนานั้น จะต้องบรรลุธรรมเพียงอย่างเดียว การที่เรานับถือพุทธศาสนา แต่เรามิได้ปรารถนาสำเร็จในลักษณะของการบรรลุธรรม แต่เราปรารถนาสำเร็จทั้งทางคดีโลก คดีธรรม เราจึงต้องมาศึกษาให้ถูกต้องก่อน ที่จะหลงทางสุดโต่งไปทางใดทางหนึ่ง

บางคนพึงปรารถนาที่จะสำเร็จในฝ่ายคดีโลกเพียงอย่างเดียว เช่น มีฐานะร่ำรวย มีบ้านหลังใหญ่ มีรถคันโต มีข้าทาสบริวารมากมาย ที่คอยดูแลรับใช้ใกล้ชิด ลักษณะนี้เขาเรียกว่าสุดโต่งไปในทางคดีโลก

บางส่วนที่ไม่ใช่เป็นนักบวช แต่ก็สุดโต่งไปทางคดีธรรม พยายามนำข้อวัตรปฏิบัติของนักบวช เอามาใช้กับชีวิตจริง จนลืมนึกถึงครอบครัว บุตร บริวารที่จะต้องเลี้ยงดู บุพการีที่จะต้องให้การอุปถัมภ์ ซึ่งทั้งสองทางนี้มันคือทางสุดโต่ง

คำสอนของพระพุทธศาสนานั้นบอกว่าให้เดินสายกลาง แล้วต้องเป็นทางสายกลางที่เหมาะสมกับฐานะของเราด้วย คำว่าทางสายกลางที่เหมาะสมก็คือ เราต้องศึกษาเรียนรู้ทั้งคดีโลกและคดีธรรมควบคู่กันไป

ในครั้งพุทธกาล ก็มีอนาถบิณฑิกเศรษฐีเป็นตัวอย่างที่ดี มีนางวิสาขาเป็นแบบอย่างที่ดี ทั้งสองต่างก็มีครอบครัว ทำมาหากิน แต่ก็ช่วยเหลือผู้อื่น และก็สร้างทานบารมีสนับสนุนพระพุทธศาสนาตลอดชีวิตด้วย

ใครที่ยังคิดผิด และยังอยู่ในฝ่ายของสุดโต่งทางใดทางหนึ่ง ขอให้นิ่งๆ​ ปราศจากความคิดเห็นของตนเองสักครู่​ แล้วไตร่ตรองด้วยเหตุด้วยผลดู จะพบว่าจุดที่ตัวเองยืนอยู่ตรงจุดไหน

คำว่าทางสายกลางคนเราจะพบได้ต่อเมื่อ ถ้าเราไม่เคยตึงมาก่อนเราจะรู้ไหมว่าตรงไหนหย่อน ถ้าเราไม่เคยหย่อนมาก่อนจะรู้ไหมตรงไหนตึง​

เมื่อเราเคยหย่อนแล้ว เราก็เคยตึงมาแล้ว​ เราจะพบตรงกลางของชีวิต ซึ่งเป็นทางสายกลางที่จะทำให้เรามีความสุขตลอดไป​จนกว่าหมดอายุในชาตินี้เลยทีเดียว

ความสำเร็จของมนุษย์ที่แท้จริงก็คือ การเดินทางในชีวิต ด้วยวิถีแห่งทางสายกลาง ที่อยู่ได้ทั้งคดีโลกและคดีธรรม อย่างมีความสุข นี่ต่างหากคือความสำเร็จที่มนุษย์ควรจะแสวงหาและไขว่คว้า แต่ถ้าเราใช้ชีวิตแสวงหาเพียงด้านใดด้านหนึ่งจนครบแล้ว พึงค่อยแสวงหาอีกด้านหนึ่งนั้น อาจจะทำให้เรามีแต่ความทุกข์มาก แต่ความสงบสุขในชีวิตอย่างแท้จริง

ครั้นจะรอบั้นปลายชีวิต แล้วค่อยแสวงหาทางทำนั่น ก็เหมือนกับการเตรียมตัวที่จะกลับบ้านเก่าไปสู่ภพภูมิใหม่ ซึ่งก็อาจจะไม่ทันแล้ว ดังนั้น ขณะที่เรามีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์นี้ เราควรใช้ชีวิตทั้งคดีโลกและทางคดีธรรมควบคู่กันไป จะเป็นความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ของมนุษย์ หนึ่งคนอย่างแท้จริง