วันเด็กแห่งชาติ ตรงกับวันเสาร์ที่ 2 ของเดือนมกราคมของทุกปี สำหรับวันเด็กปี 2568 นี้ตรงกับวันเสาร์ที่ 11 มกราคม 2568 ซึ่งจัดขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทยในวันจันทร์แรกของเดือนตุลาคม พ.ศ. 2498
มีต้นกำเนิดมาจากการที่องค์กรสหประชาชาติ (United Nations: UN) กำหนดให้มีวันเด็กสากล (World Children's Day) ขึ้น โดยใช้ชื่อว่า Universal Children's Day เพื่อกระตุ้นให้สังคมโลกร่วมกันส่งเสริม สร้างความตระหนัก และร่วมพัฒนาศักยภาพและความเป็นอยู่ของเด็ก ๆ ทั่วโลก รวมทั้งยังเป็นการฉลองอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Rights of the Child) อีกด้วย
ในประเทศไทยนั้น "วันเด็กแห่งชาติ" จัดขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ.2498 สอดคล้องกับมติขององค์การสหประชาชาติ โดยได้กำหนดให้วันจันทร์แรกของเดือนตุลาคมเป็นวันเด็กแห่งชาติ
กระทั่งในปี พ.ศ. 2506 คณะกรรมการจัดงานวันเด็กแห่งชาติมีความเห็นว่าช่วงเดือนตุลาคมนั้นตรงกับช่วงฤดูฝนในประเทศไทย ทำให้ไม่สะดวกต่อการจัดงานวันเด็ก รวมทั้งยังเป็นวันจันทร์ซึ่งเป็นวันทำงานทำให้ผู้ปกครองไม่สามารถพาบุตรหลานมาร่วมงานได้
คณะรัฐมนตรีจึงมีมติเห็นชอบ ณ วันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2507 ให้เปลี่ยนแปลงกำหนดงานวันเด็กแห่งชาติมาเป็นวันเสาร์ที่สองของเดือนมกราคมตามข้อเสนอของคณะกรรมการจัดงานวันเด็กแห่งชาติซึ่งมีความเหมาะสมและสะดวกมากกว่า เนื่องจากเลยช่วงฤดูฝน
รวมทั้งยังเป็นวันหยุดสุดสัปดาห์ส่งผลให้ในปี พ.ศ. 2507 ไม่มีงานวันเด็กแห่งชาติ เพราะการประกาศเปลี่ยนได้เลยวันมาแล้ว โดยเริ่มเปลี่ยนมาจัดงานวันเด็กแห่งชาติในวันเสาร์ที่สองของเดือนมกราคมในปี พ.ศ. 2508 และปฏิบัติต่อมาจนถึงปัจจุบัน
การจัดงานวันเด็กแห่งชาติมีจุดประสงค์ที่สำคัญดังต่อไปนี้
-เป็นการให้ความสำคัญแก่เด็กและเยาวชน ซึ่งจะเติบโตขึ้นเป็นกำลังหลักในการพัฒนาชุมชน ประเทศชาติ และสังคมโลกในอนาคต
-เพื่อให้ภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทั่วไปตระหนักถึงความสำคัญของเด็กและเยาวชน เนื่องจาก "เด็กวันนี้คือผู้ใหญ่ในวันหน้า"
-สร้างความตระหนักด้านสิทธิของเด็กและเยาวชน เช่น สิทธิด้านการศึกษา สุขภาพ และความเป็นอยู่ที่เหมาะสม
-ปลูกฝังให้เด็ก ๆ เข้าใจบทบาทและรู้จักหน้าที่ในการมีส่วนร่วมกับสังคมในฐานะพลเมืองโลก
-เป็นโอกาสดีให้เด็ก ๆ และสมาชิกในครอบครัวได้ใช้เวลาร่วมกัน
ทุก ๆ ปีนายกรัฐมนตรีหรือบุคคลสำคัญจะมอบคำขวัญวันเด็กเพื่อเน้นย้ำถึงความสำคัญของเด็กและวันเด็กแห่งชาติ โดยธรรมเนียมคำขวัญวันเด็กนี้มีขึ้นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2499 ในสมัยที่จอมพล ป. พิบูลสงคราม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยมีการให้คำขวัญวันเด็กประจำปีว่า "จงบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นและส่วนรวม"
ล่าสุดคำขวัญวันเด็กประจำปี พ.ศ. 2568 โดยนางสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี คือ
"ทุกโอกาส คือ การเรียนรู้ พร้อมปรับตัวสู่อนาคตที่เลือกเอง"