อคติ 5 ประการ ปัญหากับการตัดสินใจ ที่คนทำงานต้องแก้ไข

“อภิวุฒิ พิมลแสงสุริยา” ผู้ก่อตั้ง และกรรมการบริหาร สลิงชอท กรุ๊ป กล่าวว่า การตัดสินใจ เป็นทักษะที่สำคัญและจำเป็นสำหรับทุกคน ไม่ใช่เฉพาะแต่ในเรื่องการทำงานเท่านั้น แต่ยังรวมถึงเรื่องส่วนตัวด้วย คนที่ตัดสินใจได้ดี ไม่ใช่เพราะเขามีพรสวรรค์ แต่เป็นทักษะที่สามารถฝึกฝนให้มีเพิ่มขึ้นได้

อุปสรรคอย่างหนึ่งที่สร้างปัญหาให้กับการตัดสินใจคือ อคติ วิธีการแก้ไขไม่ยาก เพียงแค่ต้องรู้เท่าทันอย่างมีสติเท่านั้น ทันทีที่เริ่มรู้ว่ามี “อคติ” ปัญญาจะเกิดขึ้นทันที

อคติที่สำคัญๆ มีอยู่ 5 อย่าง ประกอบไปด้วย

• Availability Bias - เลือกรับเฉพาะข้อมูลผิวๆ ที่หาได้ง่าย เช่น ตัดสินใจจากการฟังข่าว สื่อรอบด้าน หรือเพื่อนเล่าให้ฟัง เท่านั้น โดยไม่หาข้อมูลเพิ่มเติมหรือฟังมุมมองอื่นๆ ประกอบ
•  Confirmation Bias-เสพเฉพาะข้อมูลที่ตรงกับสิ่งที่คิดหรือที่ตัวเองสนใจ โดยเฉพาะเมื่อเสพข้อมูลจากสื่อโซเชียลมีเดีย ยิ่งมีโอกาสสูงที่จะได้ยินได้ฟังเฉพาะเรื่องและมุมที่เราเชื่ออยู่แล้ว เพราะระบบอัลกอริทึมหลังบ้าน จะคัดเลือกเฉพาะข้อมูลให้เราอย่ารู้มาให้ดูเท่านั้น

• Anchoring Bias-เชื่อข้อมูลชุดแรก ข้อความชุดแรกหรือความรู้สึกแรก เมื่อมีข้อมูลอื่นเข้ามา ก็มีอคติในการตัดสินใจเพราะข้อมูลก่อนหน้า มันฝังลึกลงไปในความเชื่อเสียแล้ว เช่น ได้ข้อมูลมาว่าวัคซีนบางยี่ห้อไม่ดี ก็ปักใจเชื่อตั้งแต่นั้นมา เป็นต้น
•  Authority Bias - เชื่อข้อมูลเพราะผู้มีอำนาจ นักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญ หรือผู้รู้ ได้อธิบายหรือบอกไว้ ก็ปักใจเชื่อและตัดสินใจไปตามนั้น
•  Omission Bias - เชื่อว่าไม่ทำอะไรเลยดีกว่า เวลาคงจะช่วยรักษาทุกอย่าง ไม่ทำไม่ผิด แต่จริงๆ แล้วการอยู่เฉยๆ โดยไม่ทำอะไรเลย ก็สร้างความเสียหายได้เช่นกัน
•  การตัดสินใจครั้งต่อไป ลองตั้งสติให้ดี ลองสำรวจตัวเองสักนิดว่า กำลังถูกอคติใดครอบงำการตัดสินใจอยู่หรือไม่ 

หน้า 18 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 42 ฉบับที่ 3,812 วันที่ 25 - 27 สิงหาคม พ.ศ. 2565