คิดพหูสูตพูดอัจฉริยะ ฉากที่ 4 สติปัญญา

นักกฎหมายรู้หลักเต็มอกว่า ผู้ใดกล่าวอ้างผู้นั้นนำสืบ นักวิทยาศาสตร์โซนตะวันตกเขาก็มีประเพณีว่า ถ้าสงสัยต้องพิสูจน์สอบถาม น่าฉงนว่า 60 ปี ยังไม่มีบทสรุปในเชิงประจักษ์ยืนยันว่า โครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่าง สติปัญญา และ ความคิดสร้างสรรค์ เกี่ยวข้องกันอย่างไร ยังดีที่กำหนดให้เป็น “สมมติฐานเกณฑ์” ว่า ปัญญาสูงเป็นเงื่อนไขที่จำเป็นสำหรับความคิดสร้างสรรค์ระดับสูง ไม่ได้แถลงข่าวยกระดับยืนยัน 100% ว่า สเปิร์ม Intelligence กับ รังไข่ Creativity มีสัมพันธ์โดยตรง ทั้งสอง I+C ก็มีลูกชื่อว่า “อัจฉริยะ” นะครับ “ขุ่นแม๊” (ฮิ้ว!)

จอห์นนี่ คาร์สัน เป็น พิธีกรรายการ The Tonight Show ทางโทรทัศน์ นักแสดงตลก นักเขียน และ โปรดิวเซอร์ชาวอเมริกัน คาร์สัน ได้รับรางวัล Primetime Emmy Awards 6 รางวัล ช่วงเริ่มต้นแสดงตลกเขามีรายได้ประมาณ 4 ล้านเหรียญต่อปี เมื่อถึงจุดสูงสุดของการแสดงในปี 1991 เขาได้รับเงินเดือน 25 ล้านเหรียญต่อปี เขายิงมุกที่ไม่มีใครนึกแต่เขาช่างคิดจึงแซวสะบัดทั่วโลกว่า “ถ้าชีวิตมีความยุติธรรม เอลวิสจะมีชีวิตอยู่ และ ผู้ปลอมแปลงทุกคนจะต้องตาย” (ฮา)

ย้อนไปหลายปีจะมีคำถามอะไรเอ่ยแพร่กระจายคล้ายโควิด เพราะมันกวนประสาท แฟนคลับผมก็เคยถามลองของผมว่า “หมาอะไรคะ พ้อม ผ๋อม?” ผมตอบไปเรื่อยว่า “หมาป่วย หมานอนน้อย หมาเล่นเวท”เขาอมยิ้มแล้วเฉลยว่า “ม่ายช่าย หมา พ้อม ผ๋อม คือ หมาไม่แดก ไงค่ะ” (ฮา) 

นับแต่นั้นมา ผมคิดคำถามขึ้นมาเองเผื่อเอาไว้ ถามแลกกันคนละดอก เคยถามแหย่ลูกศิษย์ในห้องบรรยายว่า “อะไรเอ่ย คือ อะไร?” ส่วนใหญ่จะคิดไม่ทันเหมือนผมที่นึกไม่ออก คำเฉลยจริงๆ ที่เตรียมไว้ไปในแนววิชาการว่า “อะไรเอ่ย คือ วลีที่ใช้กล่าวประกอบคำถาม” ไปบรรยายให้บุคลากรของ ธนาคารแห่งประเทศไทย ฟัง ผมก็ถามคำถามนี้แหละ มีหนุ่มฟ้อหล่อเฟี้ยวคนหนึ่งชื่อเล่นว่า ตุ้ย เขาตอบกลับว่า “ปากเอ่ย!” เขาแปลถ้อยคำลึกลงไปว่า “อะไร เป็น ประธาน เอ่ย เป็น กริยา อะไรล่ะที่เอ่ย ก็ปากน่ะสิ” เมื่อเขาเก่งกว่าต้นฉบับผมก็ต้องเปิดใจยอมรับว่าเขาเฉียบ

คำถามเกิดขึ้นในใจว่า คำถาม คำตอบ ทำนองนี้ เกิดขึ้นได้ ก็เพราะ สติปัญญา และ ความคิดสร้างสรรค์ มีความเชื่อมโยงสัมพันธ์สนับสนุนกันใช่หรือเปล่า สำหรับผมขอยืนยันว่าใช่ “ปัญญา แปลว่า ความรู้ที่เกิดจากการเรียนและการคิด” คำสำคัญในกรณีนี้ คือ และ เพราะคำว่า และ มีนัยบ่งชี้กันชัดว่า ขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ สติปัญญา คือ ตัวย่อยข้อมูลความรู้ที่ได้ศึกษาหาทักษะไว้ และ ความคิดสร้างสรรค์ คือ การคิดแปลกใหม่

ถ้าผู้บัญญัติความนำเสนอว่า สติปัญญา หรือ ความคิดสร้างสรรค์ แสดงว่า คุณลักษณะทั้งสองไม่จำต้องร่วมกันผสมผสานมีผลสัมพันธ์ต่อกัน ถึงไม่มีเขาเราก็เอาอยู่ อะไรทำนองนั้น

                                       
ผมไม่ต้องแนะนำว่า อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ ท่านเป็นใคร ท่านให้ความเห็นไว้น่าสนใจว่า “ความแตกต่างระหว่าง อัจฉริยะ กับ ความโง่เขลา คือ อัจฉริยะ มีขีดจำกัด” แปลว่า คนช่างคิดระดับอัจฉริยะ มี Sense แยกแยะได้ว่า อย่าเยอะ หมายถึง จะทำอะไรก็อย่าลืมความเหมาะสมไม่งั้นเรื่องมันจะเริ่มมีปัญหาว่าไม่รู้จักพอดี

นิทานทวีปัญญาเล่าเรื่องง่ายๆ แต่ได้ความว่า เพื่อนหนุ่ม 5 นายไปบวชเรียนเป็นฤาษี พระอาจารย์สอนจนหมดไส้หมดพุง ดาบสหนุ่มทั้งห้าก็กราบลาอาจารย์ ระหว่างเดินทางกลับ พวกเขาเจอกระดูกเสือโคร่งครบถ้วนทุกชิ้นกองอยู่ข้างทาง เขาพร้อมใจกันนั่งล้อมวงเสกคาถาชุบชีวิตเสือ เสือฟื้นคืนชีพมันก็ตะปบดาบสทั้ง 5 สิ้นใจ กลายเป็นเหยื่อเสือ คิดอย่างนี้แหละเข้าข่ายไม่มีลิมิตคือไม่รู้จักขีดจำกัดว่าควรใช้ความรู้นี้กับใครในโอกาสไหน

นักพูดระดับอัจฉริยะ นอกจากจะเชี่ยวชาญ War of Word เราจะต้องมี Soul of Wit คือ วิญญาณของการเลือกใช้ภูมิปัญญา เขารู้ว่าคนไหนหลอกได้ คนไหนอย่าไปยุ่ง ยกเว้น ผีฝึกหัดหลอกเพิ่งตายใหม่ๆ มักจะไม่รู้อิโหน่อิเหน่ หรือ ก่อนตายมีสันดานเป็นขาลุย (ฮา) ผมเคยโดนผีอำในโรงแรม ไม่บอกว่าที่ไหน เกรงใจเจ้าของโรงแรม เงาดำทะมึนขึ้นคร่อมมากดมืดกดเท้าสองรอบซ้อน ผมลุกขึ้นนั่งยกมือไหว้แล้วบอกว่า “ผมคาดว่าท่านคงจะขอให้ผมช่วยทำบุญ เอาเป็นว่าพรุ่งจะตื่นแต่เช้ามืดไปใส่บาตรแผ่ให้ คืนนี้ง่วงก็ขอนอนพักผ่อน ถ้ามาอำผมอีกครั้ง พรุ่งนี้จะไม่ทำบุญให้” (ฮา)

นักพูดระดับอัจฉริยะจะต้อง จำแนก หมายถึง คิดเร็ว ชี้แจง หมายถึง พูดเร็ว คือ พูดทันเหตุการณ์ ทำเร็ว หมายถึง สำแดงตรงคิวตรงเวลา พัฒนาตนเป็นคนธรรมดาที่ไม่ธรรมดา คิดไม่เหมือนใครในแง่บวก เฮอร์เบิร์ต ฮูเวอร์ ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา คนที่ 31 กล่าวได้ปังปูริเย่ว่า “มนุษย์ทุกคนเท่าเทียมกันก่อนตกปลา” (ฮิ้ว!) พูดดีเช่นนี้ บัญชีธนาคารของเราจะกลายเป็นหมายเลขโทรศัพท์