สังคมสูงวัย ทำอย่างไรเมื่อคนดูแลสูงวัย“หมดใจ” (Caregiver burnout)

เมื่อเวลาผ่านไปนานๆ ผู้ดูแลผู้สูงอายุและสมาชิกครอบครัวอาจจะต้องเผชิญกับความเครียดจากการดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพทั้งในด้านร่างกายจิตใจของผู้ดูแล จนทำให้ไม่สามารถให้การดูแลผู้ป่วยได้อย่างเต็มที่ หรือเรียกว่า การเกิดภาวะหมดไฟในการดูแล (Caregiver burnout) ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นได้กับคนในครอบครัว ซึ่งเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุก็เป็นได้

หากถามว่า การดูแลผู้สูงอายุนั้นไม่เหนื่อยก็คงรู้ว่านั้นเป็นการโกหก เพื่อให้คนถามสบายใจ เลี่ยงไม่ได้ว่าเป็นเรื่องจริง ที่การดูแลผู้สูงอายุไม่ใช่เรื่องที่ง่ายเท่าไหร่นัก หากผู้ดูแลได้ไม่ดี ไม่มีทักษะความรู้เกี่ยวกับการดูแลที่ถูกต้อง ก็อาจนำไปสู่ปัญหาขัดแย้งระหว่างผู้ดูแล และผู้สูงอายุได้เลยทีเดียว เสี่ยงให้ผู้สูงอายุถูกทำร้าย ไม่ว่าทั้งทางคำพูด และจิตใจโดยไม่รู้ตัว

ส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยตรง เพราะการดูแลช่วงวัยนี้ ที่กำลังมีพฤติกรรมกลับเข้าสู่วัยเด็กอีกครั้ง โดยปราศจากความช่วยเหลือจากสมาชิกคนอื่น ๆ ก็ทำให้นำไปสู่ภาวะหมดไฟในผู้ดูแลผู้สูงอายุเป็นปัญหาสะสม เมื่อเวลาผ่านไปผู้ดูแลและสมาชิกในครอบครัว อาจพบว่าความเครียดจากการดูแลนี้ลุกลามใหญ่ จนอาจทำให้ไม่สามารถให้การดูแลผู้สูงอายุได้อย่างเต็มที่อีกแล้ว

ดังนั้นเพื่อเตรียมความพร้อมในการรองรับบั้นปลายชีวิตให้มีความสุขพร้อมมอบคุณภาพชีวิตที่ดี ให้ตนเองหรือคนที่คุณรัก ให้ได้รับการดูแลที่ดีด้วยทีมแพทย์มีความชำนาญเฉพาะทางในการดูแลผู้สูงอายุ ให้คุณภาพชีวิตที่ดีกับคนที่เรารัก ซึ่งถ้าหากเราไม่บริหารจัดการกับภาวะหมดไฟในการดูแลของผู้ดูแลผู้สูงอายุได้อย่างเพียงพอ บ้านพักคนชราก็อาจเป็นตัวเลือกอันดับหนึ่ง เพราะสามารถช่วยให้ผู้สูงอายุเอง และครอบครัวเองอุ่นใจ สบายใจ และรู้สึกปลอดภัย ไม่เกิดความเครียด มีเพื่อนคุยคลายเหงาตลอดเวลา

สำหรับบ้านพักคนชราในปัจจุบันไม่ได้เป็นอย่างที่ทุกคนเข้าใจผิด ก่อนอื่นอยากให้ทุกท่านลบภาพจำในอดีตว่าการอยู่บ้านพักคนชราคือการถูกทอดทิ้งลงเสียก่อน เพราะแท้จริงแล้วการอยู่บ้านพักคนชราไม่ใช่เรื่องเลวร้าย ไม่ใช่การทอดทิ้งจากลูกหลาน แต่กลับเป็นการมอบคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่คนที่เรารักมากกว่า

บ้านพักคนชรา ที่เป็นมากกว่าบ้านพัก เป็นสถานที่เยียวยากายใจให้สงบสุข ที่จะช่วยโอบกอดคุณ และคนที่คุณรักด้วยความเอาใจใส่อย่างทะนุถนอม ราวกับเป็นคนในครอบครัว โดยบ้านพักคนชรา (Nursing Home) คือ สถานที่ ที่ถูกออกแบบมาเพื่อใช้รองรับและดูแลผู้สูงอายุ เป็นที่พักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุวัยเกษียณ และผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องสุขภาพ

โดยมีการดูแลอย่างใกล้ชิด มีอาหารครบ 3 มื้อโดยนักโภชนาการ คนคอยดูแลช่วยทำกิจวัตรประจำวันต่าง ๆ เช่น การอาบน้ำ การรับประทานอาหาร การลุกยืน การเดิน เป็นต้น นอกจากนั้นยังช่วยคลายความเหงาด้วยการพูดคุยกับเพื่อนวัยเดียวกัน นั่งคุยกันเรื่องความหลังถึงช่วงชีวิตที่โลดโผนจนปัจจุบันด้วยความเข้าอกเข้าใจ รวมถึงมีการจัดกิจกรรมนันทนา สร้างจิตใจที่แจ่มใสให้ผู้สูงอายุอยู่เสมอเพื่อป้องกันโรคต่าง ๆ

ผมมองว่าการจัดการกับภาวะหมดไฟในผู้ดูแลผู้สูงอายุเป็นเรื่องสำคัญ อีกส่วนคือการเลือกบ้านพักคนชรา เป็นตัวเลือกที่เราบริหารจัดการได้ เสมือนกับการเลือกซื้อบ้านที่อยู่อาศัยอีกหนึ่งหลัง ต้องใช้ความคิดและการพิจารณาอย่างรอบคอบ เปรียบเทียบจากหลายที่ เพื่ิอให้คุณภาพชีวิตที่ดีกับคนที่เรารักในช่วงสุดท้ายของชีวิตให้นานที่สุด และผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ให้กับใครหลายคนครับ

หน้า 15 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับที่ 4,042 วันที่ 7 - 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567